Tàu Kursk tại căn cứ hải quân Vidyaevo tháng 5/2000. Ảnh: RT
Theo đài Sputnik (Nga), Kursk, một tàu ngầm hạt nhân của Nga, đã bị chìm vào tháng 8/2000 trong một cuộc tập trận của Hạm đội Phương Bắc ở Biển Barents, cách căn cứ hải quân Severomorsk 175 km. Con tàu đã bị đắm dưới độ sâu 108 mét và tất cả 118 thành viên thủy thủ đoàn thiệt mạng. Thảm họa xảy ra hơn 20 năm qua vẫn là một trong những mất mát bi thảm nhất trong lịch sử của Hải quân Nga. Theo kết luận chính thức, thảm kịch xảy ra do một vụ nổ ngư lôi trên tàu.
Tuy nhiên, Đô đốc Vyacheslav Popov, cựu Tư lệnh Hạm đội Phương Bắc của Nga giai đoạn 1999-2001, mới đây hé lộ rằng vụ chìm tàu này thực ra là kết quả của vụ va chạm giữa tàu ngầm Kursk với một tàu ngầm NATO. Trước vụ tai nạn, tàu ngầm nước ngoài này đã bị một máy bay săn ngầm của Hải quân Nga phát hiện ở ngoài khơi bờ biển Na Uy.
Ngoài ra, vị đô đốc tuyên bố rằng ông biết “chắc chắn 90%” tên của chiếc tàu ngầm bị tình nghi. Tuy nhiên, Popov nhấn mạnh rằng ông không thể công bố các bằng chứng để chứng minh cho những tiết lộ của mình.
Theo ông Popov, tàu ngầm NATO khi đó đang theo dõi Kursk, nhưng lại tiến đến quá gần tàu hạt nhân Nga, “hoặc do tàu Kursk khi đó đang diễn tập khiến nó mất liên lạc”. Ông cho biết sau va chạm với tàu Kursk, con tàu ngầm nước ngoài này đã bị hư hỏng và phải tạm nổi trên mặt nước trước khi quay lại căn cứ.
“Tàu ngầm nước ngoài có mặt tại hiện trường trong một khoảng thời gian, đã cố khôi phục sự cố để tiếp tục di chuyển. Sau khi hoạt động trở lại, con tàu đã trở về căn cứ và hoạt động này cũng được máy bay săn ngầm của Nga ghi lại được ở ngoài khơi bờ biển Na Uy”, ông Popov nói.
Một tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân thuộc cùng lớp Dự án 949A với tàu Kursk đã bị mất tích trên biển trong một vụ tai nạn năm 2000. Ảnh: Sputnik
Vị đô đốc cũng nhắc lại rằng các cuộc tập trận của Hạm đội phương Bắc hồi tháng 8/2000 diễn ra ở cả vùng biển của Nga và vùng biển trung lập. Theo ông Popov, khi đó có 3 tàu ngầm nước ngoài đã thu thập thông tin trinh sát trong quá trình diễn ra cuộc tập trận.
Các báo cáo của truyền thông Nga và nước ngoài xác định các tàu ngầm hạt nhân USS Memphis và USS Toledo của Mỹ, cũng như HMS Splendid của Anh, lúc đó cũng có mặt gần khu vực tập trận. Bộ Quốc phòng Nga đã yêu cầu Lầu Năm Góc kiểm tra tàu Memphis và tàu Toledo, nhưng bị từ chối với lý do “tất cả các tàu ngầm đều đang làm nhiệm vụ”. Theo truyền thông Nga, nước này cũng nhận được một câu trả lời tương tự từ phía London.
Thân nhân của thủy thủ hy sinh trên tàu Kursk đau buồn trong một buổi tưởng niệm tổ chức cùng năm 2000 tại địa điểm nơi tàu Kursk chìm ở biển Barents. Ảnh: RT
Khoảng 11h30 ngày 12/8/2000, trong khi đang tập trận bắn đạn giả trên biển Barents, hai vụ nổ lớn liên tiếp đã bất ngờ xảy ra bên trong chiếc tàu ngầm hạt nhân Kursk của Hải quân Nga. Sau 2 vụ nổ, các thủy thủ trên tàu đã tập trung đến khu vực mà họ cho là an toàn nhất. Họ cũng dùng nhiều cách để thoát ra ngoài, nhưng mọi nỗ lực đều thất bại vì áp suất nước quá lớn.
Vài phút sau, Kursk đã từ từ chìm sâu xuống đáy biển Barents ở độ sâu 108 mét. Bất chấp hàng loạt biện pháp cứu hộ được tiến hành nhanh chóng, người Nga đã không thể làm gì hơn, toàn bộ 118 thủy thủ và sĩ quan đã thiệt mạng.
Tai nạn của Kursk là một trong những tai nạn thảm khốc nhất trong lịch sử Hải quân nước Nga và thế giới. Bên cạnh nỗi đau, nhiều người cho rằng đó là cả sự nuối tiếc cho một trong những phương tiện hạt nhân hiện đại bậc nhất trên thế giới. Thảm họa tàu ngầm hạt nhân Kursk cũng thúc đẩy Hải quân Nga cải tổ quy trình và nâng cấp hệ thống đảm bảo an toàn trên các tàu ngầm của mình.