Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky phát biểu trực tuyến trước một số hành viên Liên hợp quốc trong bối cảnh xung đột nổ ra với Nga. Ảnh: brookings.edu
Theo đánh giá của Viện Brookings mới đây, mùa Đông năm nay có thể là một bước ngoặt quân sự, chính trị trong cuộc chiến giữa Ukraine và Nga. Bế tắc trên chiến trường, tâm lý lưỡng lự của các đồng minh Mỹ và châu Âu, cùng những căng thẳng chính trị nội bộ đều tác động đến Ukraine trong cuộc xung đột với Nga. Trong số này, vấn đề lớn nhất có thể làm tâm lý của các đồng minh.
Chiến trường
Khi tình hình giao tranh trên bộ hiện nay phần lớn đã bế tắc do bùn lầy, tuyết và giá lạnh, hoạt động chiến đấu chính dự kiến sẽ chuyển sang bầu trời Ukraine.
Mùa đông năm ngoái, như dữ liệu của Viện Brookings cho thấy, Nga đã tấn công các thành phố, tập trung vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine bằng hàng loạt máy bay không người lái và tên lửa. Các hệ thống phòng thủ tên lửa và phòng không do đồng minh cung cấp, cũng như sự linh hoạt và kỹ năng ứng biến của Ukraine, đã tạo ra một hệ thống phòng thủ nhiều lớp khá tốt ở Kiev và các thành phố lớn khác.
Tuy nhiên, thiệt hại vẫn xảy ra và ở một số nơi. Cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine đã bị ảnh hưởng đáng kể trong các cuộc tấn công, với năng lực và công suất giảm hơn 50%, ngay cả khi Ukraine nỗ lực khắc phục thiệt hại.
Các cuộc oanh tạc của Nga vào mùa đông năm nay chỉ mới bắt đầu. Tuy nhiên, Moskva có thể đang tích trữ vũ khí cho các cuộc tấn công dồn dập nhằm gây áp lực lên hệ thống phòng thủ của Ukraine.
Trên bộ, các lực lượng Nga dường như có ý định áp sát thị trấn Avdiivka phía Đông Ukraine và xung quanh Bakhmut. Ukraine tiếp tục hy vọng rằng họ có thể cắt đứt các phòng tuyến của Nga ở khu vực Zaporizhzhia và có thể đe dọa cây cầu nối Nga với Crimea.
Trên biển, Ukraine đã tìm cách gây thiệt hại và đẩy Hải quân Nga từ căn cứ ở Sevastopol (Crimea) đến cảng Novorossiysk ở Nga với sự hỗ trợ của các cuộc tấn công tên lửa tầm xa. Tuy nhiên, Biển Đen vẫn là một chiến trường đang tranh chấp.
Các đồng minh, đối tác của Ukraine
EU, nơi cung cấp hơn 50% viện trợ của phương Tây cho Ukraine (hơn một nửa hỗ trợ kinh tế, gần một nửa viện trợ quân sự và vật chất), hiện đang gặp khó khăn trong duy trì hỗ trợ Ukraine. Ukraine đã được chấp nhận làm ứng cử viên trở thành thành viên của EU vào tháng 6/2022. Bất chấp sự phản đối của Hungary, EU đã thông qua thỏa thuận quyết định mở đàm phán gia nhập với Ukraine (và Moldova) vào ngày 14/12, củng cố con đường hướng tới tương lai châu Âu của Kiev. Tuy nhiên, về việc thông qua gói viện trợ bổ sung trị giá 50 tỷ euro cho Ukraine, Hungary đã phong tỏa thành công vấn đề này.
Châu Âu cũng đã vượt qua Mỹ trong năm 2023 về cung cấp các loại vũ khí quan trọng như xe tăng và tên lửa tầm xa cho Ukraine. Nhưng chính phủ một số nước đã tuyên bố phản đối việc hỗ trợ Ukraine. Người chiến thắng trong cuộc bầu cử ở Hà Lan cũng phản đối việc gửi vũ khí, nhưng điều đó có thể không quá quan trọng, vì hầu hết việc chuyển giao vũ khí đều được thực hiện bởi các quốc gia riêng lẻ chứ không phải với tư cách một khối (EU) mà mọi người đều có quyền phủ quyết. Đức cũng đã cam kết sẽ tăng gấp đôi viện trợ từ 4 tỷ euro lên 8 tỷ euro bất chấp cuộc khủng hoảng ngân sách do quyết định gần đây của tòa án nước này gây ra.
Tại Mỹ, Tổng thống Joe Biden đang tìm cách để Quốc hội chấp thuận đề nghị bổ sung 61 tỷ USD cho Ukraine, một số tiền dường như đã được điều chỉnh để kéo dài đến năm 2024 nhằm tránh bất kỳ cuộc bỏ phiếu bổ sung nào về Ukraine trong cuộc bầu cử sắp diễn ra. Nhận thấy rủi ro đối với Ukraine, Tổng thống Volodymyr Zelensky đã quyết định bất ngờ tới thăm Mỹ vào giữa tháng 12 năm ngoái khi Thủ tướng Hungary Viktor Orbán cũng tới Washington, D.C để hoạch định chiến lược với các đảng viên Cộng hòa về cách chấm dứt hỗ trợ quân sự cho Ukraine.
Ảnh minh họa: Mil.in.ua
Chính trị Ukraine
Sau hơn 600 ngày đoàn kết và quyết tâm đáng chú ý trước cuộc xung đột với Nga, những lời chỉ trích nhằm vào Tổng thống Zelensky và chính quyền của ông bắt đầu lộ rõ. Tin đồn căng thẳng giữa giới lãnh đạo chính trị và quân sự ở Ukraine gần đây đã lộ ra sau khi Tổng Tư lệnh các lực lượng vũ trang Ukraine, Tướng Valeriy Zaluzhny chỉ trích cuộc phản công trì trệ trong một cuộc phỏng vấn.
Việc chính phủ từ chối tổ chức tổng tuyển cử trong thời chiến vẫn là nguyên nhân gây căng thẳng, mặc dù hầu hết các chính trị gia đối lập đều thừa nhận rằng hiến pháp nước này không cho phép bầu cử trong thời gian thiết quân luật.
Hơn nữa, Ukraine còn gặp khó khăn trong cung ứng và tuyển binh sĩ, ảnh hưởng đến việc duy trì quy mô và sức mạnh của quân đội Ukraine.
Điều gì chờ đợi Ukraine vào năm 2024?
Sau mùa đông, nhiều vấn đề quan trọng sẽ có ảnh hưởng đến cuộc xung đột ở Ukraine trong năm 2024. Một vài trong số đó là: khả năng EU cung cấp thêm kinh phí cho Ukraine, khả năng NATO đưa Ukraine vào các tổ chức an ninh phương Tây, khả năng Ukraine thoát ra khỏi tình trạng bế tắc quân sự như năm 2023, khả năng các cơ sở công nghiệp quốc phòng của phương Tây theo kịp Nga, khả năng phương Tây tịch thu tài sản của Nga để bắt đầu tài trợ cho việc tái thiết Ukraine; kết quả bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024...