Các bộ phận chuyển đổi xúc tác giảm khí thải cũ. Ảnh: Nikkei Asia
Kẻ xấu đã đánh cắp một chiếc Toyota Prius động cơ lai hybrid ở thành phố Nagakutet thuộc tỉnh Aichi hồi tháng trước. Sau đó, chiếc xe lại được tìm thấy với bộ phận chuyển đổi xúc tác khí thải “không cánh mà bay”.
Một nguồn tin nội bộ cảnh sát địa phương tiết lộ với báo Nikkei Asia rằng: "Tôi chưa từng nghe nói về trường hợp nào xảy ra tại đây cho đến tận bây giờ”.
Nhưng cảnh sát ở Mỹ và Anh lại khó có thể tuyên bố như vậy. Bộ chuyển đổi xúc tác giảm phát thải đã trở thành mục tiêu hàng đầu của những tên trộm trên toàn thế giới, đặc biệt là ở Mỹ và Anh, do chúng chứa các kim loại công nghiệp quý hiếm hơn cả vàng.
Bộ phận này sử dụng rhodi và palladium, hai trong số những kim loại thuộc nhóm bạch kim. Trong mỗi phụ tùng này chỉ chứa vài gram kim loại quý trên, nhưng điều đó cũng đủ để thu hút những tên trộm. Rhodi và palladium chỉ được sản xuất với số lượng ít ỏi và đã tăng giá kỷ lục trong thời gian gần đây.
Giá của chất rhodi siêu hiếm đã tăng vọt từ nửa cuối năm 2020 lên mức kỷ lục gần 30.000 USD/ounce vào tháng 3 năm nay - gấp 5 lần so với năm trước đó. Giá palladium cũng vượt đỉnh 3.000 USD/ounce hồi tháng 5.
Cả rhodi và palladium đều giá trị hơn vàng – loại kim loại giao dịch quanh mức 1.800 USD/ounce. Tình trạng gián đoạn do ảnh hưởng của COVID-19 cùng những rắc rối trong khai thác đã thắt chặt nguồn cung, ngay cả khi nhu cầu về ô tô đã tăng trở lại khi các nền kinh tế phục hồi sau đại dịch.
Tại Anh, Hội đồng Cảnh sát trưởng Quốc gia báo cáo số vụ trộm cắp bộ chuyển đổi xúc tác đạt đỉnh hồi tháng 3 ở mức hơn 3.200 vụ. Theo Cục Tội phạm Bảo hiểm Quốc gia, Mỹ đã ghi nhận hơn 2.300 vụ trộm vào tháng 12, tăng bốn lần so với một năm trước đó.
Nhà tinh chế kim loại người Anh Johnson Matthey cho biết giá của các kim loại nhóm bạch kim được dùng trong bộ chuyển đổi xúc tác của xe ô tô đã tăng từ khoảng 100 USD từ 3 năm trước lên khoảng 400 - 800 USD. Các nhà tái chế thường trả 50 - 250 USD cho một bộ chuyển đổi đã qua sử dụng.
Những tên trộm ở Nhật Bản cũng ngày càng để mắt đến kim loại đồng. Theo Cơ quan Cảnh sát Quốc gia, trong tháng 8 đã xảy ra 743 vụ trộm đồng trên toàn quốc - tăng khoảng 80% so với cùng kỳ năm ngoái.
Ở thành phố Sagamihara phía Tây Nam Tokyo, đã xảy ra trên 130 vụ trộm vòi nước vào tháng 5. Nagoya đã xảy ra 13 vụ trộm đồng hồ nước trong khoảng từ tháng 6 – 9 năm nay.
Hồi tháng 5, giá đồng đạt mức cao nhất mọi thời đại là 10.700 USD/tấn. Sau khi hạ nhiệt một thời gian, kim loại này một lần nữa leo lên trên mốc 10.000 USD vào giữa tháng 10.
Rhodi và palladium đang có xu hướng giảm. Nhưng với nguồn cung hạn chế, giá hai kim loại này có thể tăng mạnh nếu sản xuất ô tô phục hồi.
Các nhà chức trách và doanh nghiệp Nhật Bản đang tìm cách ứng phó với nạn trộm cắp thiết bị. Cảnh sát tỉnh Aichi mở cuộc điều tra cách thức mua bán các bộ chuyển đổi xúc tác bị đánh cắp. Cơ quan Cảnh sát Quốc gia đang kêu gọi những người thu mua đồ tái chế xác minh danh tính và lưu giữ hồ sơ các giao dịch.
"Nếu một người đến bán thứ gì đó, chúng tôi có thể yêu cầu họ xuất trình giấy tờ tùy thân", một chủ tiệm thu mua phế liệu ở khu vực Tokyo cho biết.