Tiêm vaccine COVID-19 tại một bệnh viện ở Kathmandu, Nepal. Ảnh: AP
Các quốc gia khác cũng mất dần kiên nhẫn. Nhưng hãng thông tấn AP (Mỹ) dẫn lời các chuyên gia lo ngại nỗ lực “tự thân vận động” này có thể gây ảnh hưởng đến các chương trình do LHQ ủng hộ về việc phân phối công bằng vaccine COVID-19 trên toàn thế giới.
Những nước như Serbia, Bangladesh và Mexico gần đây tiêm vaccine COVID-19 cho người dân qua các thỏa thuận thương mại hoặc quyên góp. Lựa chọn này được cho sẽ khiến nguồn cung vaccine cho những chương trình như COVAX trở nên ngày càng khan hiếm hơn bởi các nước giàu vốn đã thu mua lượng lớn nguồn cung vaccine COVID-19 của năm nay. Liên minh Toàn cầu về vaccine và Tiêm chủng (GAVI) đã phối hợp với WHO hình thành COVAX- chương trình đảm bảo phân phối vaccine phòng COVID-19 toàn cầu.
Nhà ngoại giao của Nam Phi tại LHQ - Mustaqeem De Gama nghi ngờ rằng các quốc gia đăng ký tham gia COVAX có nguy cơ chỉ nhận được “10% lượng họ yêu cầu”. Ngay cả khi đạt được thành công thì mục tiêu đề ra của COVAX cũng chỉ ở mức tiêm vaccine COVID-19 cho khoảng 30% người dân ở những nước nghèo.
Tổng thống Serbia Aleksandar Vucic nói rằng nước này buộc phải cắt giảm thỏa thuận sau khi những quốc gia giàu có thâu mua lượng lớn vaccine COVID-19. Ông Aleksandar Vucic than phiền rằng những giàu đã mua quá nhiều so với lượng thực tế họ cần. Nhà lãnh đạo đánh giá: “Cứ như thể họ định tiêm cho tất cả chó mèo trong nước vậy”.
Anh đã đảm bảo được 360 triệu liều và dự kiến mua thêm 150 triệu liều, trong khi dân số nước này chỉ là 56 triệu người. EU cũng đảm bảo 1,6 tỷ liều, đủ để tiêm cho số người gấp 3 lần dân số hiện tại của khối. Canada cũng đặt hợp đồng mua vaccine với số lượng gấp 4 lần dân số nước này.
Serbia đã chi 4 triệu USD cho COVAX từ năm 2020 nhưng vẫn chưa được nhận vaccine và từ tháng 1, nước này đã khởi động chiến dịch tiêm chủng với vaccine mua của công ty dược Pfizer (Mỹ), Nga và Trung Quốc.
Vào đầu tháng 2, Liên minh châu Phi đã hoàn thành thỏa thuận 400 triệu liều vaccine AstraZeneca (Anh) do Viện Serum tại Ấn Độ sản xuất. Đây là số liều bổ sung cho 600 triệu liều mà châu Phi dự kiến được nhận từ COVAX. Theo AP, để đảm bảo được nhận vaccine AstraZeneca nhanh chóng, chính phủ Nam Phi đành miễn cưỡng trả mức giá cao hơn.
COVAX trong khi đó kỳ vọng gửi những liều vaccine đầu tiên đến châu Phi vào cuối tháng này nhưng kế hoạch còn phụ thuộc vào năng lực nhà sản xuất.
Các hộp đựng vaccine COVID-19 được chuyển đến Dhaka, Bangladesh. Ảnh: AP
Nhà cố vấn cấp cao Kate Elder tại tổ chức Bác sĩ không biên giới đánh giá không nên chỉ trích những nước đang phát triển về thỏa thuận vaccine riêng bởi đó chính là điều những nước giàu đã thực hiện từ năm 2020.
Bà Kate Elder nói: “Mọi quốc gia có thể làm điều mà họ cho là cần thiết để bảo vệ người dân”. Tuy nhiên, việc những nước nghèo tự tiếp nhận vaccine nhanh hơn COVAX có thể gây tác động đến các nỗ lực trong lương lai của Liên hợp quốc.
Ấn Độ ký hợp đồng cung cấp hàng triệu vaccine cho COVAX nhưng Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chưa thông qua điều này, đồng nghĩa với việc New Delhi chưa thể chuyển vaccine cho chương trình của LHQ. Cùng thời điểm này, Ấn Độ tặng các nước láng giềng Sri Lanka, Bangladesh và Nepal trên 5 triệu liều vaccine.
Tổng thư ký WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus gần đây cảnh báo rằng thế giới đang trên “bờ vực xuống cấp đạo đức” nếu vaccine COVID-19 không được phân phối công bằng. WHO không có thẩm quyền buộc các nước giàu có chia sẻ vaccine.
Na Uy cho biết sẽ gửi vaccine đến các quốc gia đang phát triển nhưng không công bố chi tiết số lượng quyên góp. Anh cũng cho biết sẽ chỉ đóng góp vaccine sau khi hoàn thành chương trình tiêm chủng riêng của nước này.