Hãng tin Itar-Tass ngày 27/11 dẫn nguồn từ trang mạng Daily Beast tại Washington cho biết Tổng thống Barack Obama và Quốc hội Mỹ nghi ngờ Nga vi phạm Hiệp ước Lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) có hiệu lực từ ngày 1/6/1988. Tên lửa RS-26. Ảnh: Internet |
Daily Beast ngày 26/11 đưa tin chuyên gia của chính quyền Mỹ cho rằng dưới hình thức chế tạo tên lửa đạn đạo liên lục địa, các chuyên gia Nga đang phát triển tên lửa tầm trung, bị cấm trong thỏa thuận ký 25 năm trước tại Nhà Trắng giữa hai nhà lãnh đạo Ronald Reagan và Mikhail Gorbachev.
Theo INF, các bên cam kết không sản xuất, thử nghiệm và triển khai tên lửa đạn đạo và tên lửa có cánh trên bộ, tầm bắn từ 500-5.500km. Daily Beast dẫn lời giới chức Mỹ cho biết chính quyền nước này từ năm ngoái (2012) đã quan ngại về khả năng Nga vi phạm một số điều khoản trong thỏa thuận.
Vào thời điểm đó, đại diện Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng Mỹ đã bày tỏ quan ngại với Quốc hội. Quyền Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ phụ trách Kiểm soát vũ khí và An ninh quốc tế Rose Gottemoeller cùng Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ chuyên trách Chiến lược toàn cầu Madelyn Creedon đã tiến hành một cuộc điều trần kín trước các nghị sĩ về vấn đề này. Trong buổi điều trần có ông John Kerry, khi đó đứng đầu Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, còn hiện là Ngoại trưởng Mỹ.
Ông Kerry, người từng có nhiều nỗ lực để thúc đẩy Thượng viện phê chuẩn một thỏa thuận Nga-Mỹ quan trọng khác là hiệp ước START mới ký năm 2010, đã phản ứng rất cương quyết trước khả năng Moskva vi phạm INF, khẳng định điều này là không thể chấp nhận.
Tuy vậy, cả vào thời điểm đó cũng như bây giờ, Bộ Ngoại giao Mỹ vẫn chưa chính thức bình luận về vấn đề trên, mà chọn cách thảo luận những vấn đề gây tranh cãi này với Moskva thông qua kênh ngoại giao. Vì vậy, theo Daily Beast “vẫn chưa rõ bản chất của những vi phạm tiềm tàng này là gì” song có tin nói Nga đã thử nghiệm và có kế hoạch tiếp tục thử nghiệm 2 loại tên lửa theo cách có thể vi phạm các điều khoản hiệp ước: đó là tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) SS-25 đi động và tên lửa ICBM RS-26 mới hơn, mà Phó thủ tướng Nga Dmitry Rogozin gọi là “sát thủ của phòng thủ tên lửa” ám chỉ kế hoạch của Mỹ nhằm mở rộng lá chắn phòng thủ tên lửa đạn đạo ở châu Âu. Bộ Ngoại giao Mỹ không khẳng định cũng như bác bỏ các thông tin trên.
Trong khi đó phe Cộng hòa đối lập tại Quốc hội đã đã gửi thư về vấn đề này lên Nhà Trắng, và mới rồi soạn thảo một dự luật điều chỉnh chi tiêu quân sự cho tài khóa 2014, theo đó chính quyền của ông Obama cần chuẩn bị một báo cáo về sự tuân thủ của Nga đối với INF để trình lên Quốc hội.
Báo cáo này sẽ dựa trên những số liệu mà Mỹ có không chỉ từ các cơ quan tình báo nước này, mà cả kết quả trao đổi thông tin với đồng minh NATO. Daily Beast viết: “Tác giả chính của dự luật điều chỉnh, Thượng nghĩ sĩ Đảng Cộng hòa bang Idaho, ông James Risch đã vài tháng qua đã bày tỏ sự khó chịu trước cách xửa lí của chính quyền Mỹ liên quan tới vấn đề Nga vi phạm INF”.
Daily Beast cho biết giới chức Nga vẫn bác bỏ tin họ vi phạm INF, song cũng đánh tín hiệu rằng ở một số điểm, Nga có ý định rút khỏi thỏa thuận này và theo đuổi việc phát triển các vũ khí bị cấm trong thỏa thuận. Chánh văn phòng Phủ tổng thống Nga, ông Sergei Ivanov, hồi tháng 6 phát biểu trên kênh truyền hình Nga rằng nước này đang xem xét việc rút khỏi INF.
Duy Trinh