Người dân Syria tại thủ đô Damascus ngày 8/12/2024. Ảnh: THX/TTXVN
Mỹ hiện đang đối mặt với hàng loạt tranh cãi liên quan đến việc liệu một lực lượng đối lập có thể thay đổi bản chất của mình. Đây là tâm điểm của cuộc thảo luận tại Washington liên quan đến Hayat Tahrir al-Sham (HTS), lực lượng chủ chốt đã tiến hành lật đổ chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad tại Syria.
Dưới sự lãnh đạo của Abu Mohammed al-Golani, HTS đã tiến hành hàng loạt động thái nhằm thay đổi hình ảnh của mình. Từng có mối quan hệ mật thiết với al-Qaeda, al-Golani tuyên bố ngừng liên hệ với tổ chức này kể từ năm 2016 và chuyển hướng hoạt động của HTS thành một lực lượng tinh nhuệ và gọn nhẹ hơn. Nhóm này đã đưa ra nhiều cam kết đáng chú ý như hợp tác với Thủ tướng Mohammed Ghazi Jalali để thành lập chính phủ chuyển tiếp, ân xá cho các binh sĩ thuộc chính quyền cũ và bảo đảm các quyền tự do cá nhân. Những động thái này được xem là nỗ lực xây dựng uy tín quốc tế. Tuy nhiên, không ít ý kiến bày tỏ hoài nghi và quan ngại về động cơ thực sự của HTS khi thực hiện các cam kết này một cách bền vững.
Tại Washington, giới chức nước này đang tranh luận 'có nên' loại bỏ HTS khỏi danh sách các tổ chức khủng bố nước ngoài (FTO) hay không. Quyết định này không chỉ mang tính pháp lý mà còn gắn liền với các yếu tố chính trị nhạy cảm. Một số quan chức lo ngại việc bỏ HTS khỏi danh sách khủng bố có thể là một hành động nhượng bộ, trong khi các quan điểm khác nhấn mạnh rằng HTS đã có những thay đổi tích cực và cần được công nhận như một bước tiến quan trọng trong hòa bình tại Syria. Theo luật pháp Mỹ, Bộ trưởng Ngoại giao có thể thu hồi FTO nhưng thường chỉ sau khi tiến hành các cuộc đánh giá kỹ lưỡng và đạt được kết quả đồng thuận từ các cơ quan an ninh quốc gia.
Trong bối cảnh này, Israel cũng bày tỏ sự thận trọng trước viễn cảnh mới về một Syria hậu Assad. Đại sứ Israel tại Mỹ Michael Herzog cho rằng, tình hình hiện tại có thể tạo cơ hội cho các lực lượng đối lập tiếp cận các loại vũ khí hiện đại và nguy hiểm. Trong khi đó, Liên minh châu Âu cũng theo dõi sát sao diễn biến và nhấn mạnh rằng mọi đánh giá về HTS đều phải dựa trên những tuyên bố và hành động thực tế của lực lượng đối lập này.
Với vai trò ngày càng quan trọng của HTS trong việc định hình chính phủ mới tại Syria, tương lai của quốc gia này sẽ phụ thuộc đáng kể vào quyết định của Washington. Việc tiếp tục duy trì HTS trong danh sách khủng bố có thể làm phức tạp thêm tiến trình hòa bình, cản trở nỗ lực tái hòa nhập quốc tế và loại bỏ các lệnh trừng phạt kinh tế đối với Syria. Tuy nhiên, các quan chức Mỹ nhấn mạnh rằng mọi quyết định cần được cân nhắc kỹ lưỡng, đảm bảo không tạo ra bất kỳ sự nhượng bộ nào đối với chủ nghĩa cực đoan.
Kết quả của cuộc tranh luận này không chỉ ảnh hưởng đến quan hệ quốc tế mà còn góp phần định hình tương lai của Syria. Mặc dù HTS đã có những động thái tích cực ban đầu, song cộng đồng quốc tế vẫn đang chờ đợi để đánh giá, liệu nhóm này đã thực sự thay đổi hay chưa. Washington cùng các đối tác quốc tế sẽ giữ vai trò quan trọng trong việc định hình con đường phát triển của Syria trong giai đoạn hậu Assad.