Ngoại trưởng Nhật Bản Toshimitsu Motegi (phải) và Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov (trái) tại cuộc gặp bên lề Hội nghị Ngoại trưởng G20 ở Nagoya, Nhật Bản, ngày 22/11/2019. Ảnh: AFP/TTXVN
Đây là trở ngại chính trong các nỗ lực ký kết hiệp ước hòa bình thời hậu chiến tranh giữa hai bên hơn 70 năm sau Chiến tranh Thế giới thứ hai.
Cuộc gặp diễn ra trong bối cảnh Nhật Bản mới đây đã chuyển trọng tâm đàm phán hiệp ước hòa bình song phương với Nga. Cụ thể, trong cuộc hội đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin hồi tháng 6 vừa qua, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe hy vọng có thể đảm bảo lấy lại 2 trong số 4 hòn đảo tại quần đảo tranh chấp mà Tokyo gọi là Vùng lãnh thổ phương Bắc trong khi Moskva gọi là Nam Kuril, dựa theo tuyên bố chung ký kết năm 1956. Tuy nhiên, trước cuộc gặp này, Tổng thống Putin đã liên tục chỉ trích liên minh an ninh Nhật-Mỹ và có cách tiếp cận cứng rắn hơn, buộc Thủ tướng Abe phải chuyển hướng tiếp cận khác để hai bên đạt thỏa thuận nhanh chóng. Theo đó, Nhật Bản đã chuyển trọng tâm sang các dự án kinh tế chung mà Nga hy vọng sẽ thúc đẩy nền kinh tế còn yếu kém của vùng Viễn Đông. Các dự án hợp tác bao trùm 5 lĩnh vực: ngư nghiệp, canh tác nông nghiệp nhà kính, du lịch, năng lượng gió và xử lý rác thải.
Trong cuộc gặp lần này, Ngoại trưởng Nhật Bản Toshimitsu Motegi hy vọng việc thúc đẩy các dự án kinh tế chung trên các quần đảo do Nga kiểm soát sẽ là bước đi giúp xây dựng lòng tin trong các cuộc đàm phán với người đồng cấp Nga Sergey Lavrov. Tuy nhiên, triển vọng các cuộc đàm phán tới nay vẫn chưa thực sự rõ ràng.
Đây là lần đầu tiên Ngoại trưởng Motegi thăm Nga kể từ khi đảm nhận vị trí trưởng đoàn đàm phán hiệp ước hòa bình của Nhật Bản hồi tháng 9 vừa qua. Ông và người đồng cấp Nga đã gặp nhau hai lần trên cương vị là các trưởng đoàn đàm phán hiệp ước hòa bình song phương, lần gần đây nhất là hồi tháng trước tại Nagoya. Tuy nhiên, các cuộc gặp diễn ra khá chóng vánh. Ông Motegi nhận định cuộc gặp lần này sẽ là điểm khởi đầu cho những cuộc thảo luận chiều sâu.
Cuộc gặp diễn ra vài ngày sau khi lực lượng tuần tra biên giới Nga tạm giữ 5 tàu đánh cá gần khu vực quần đảo tranh chấp, buộc Nhật Bản phải gửi công hàm phản đối và yêu cầu Moskva nhanh chóng trả tự do cho những tàu này. Ngoại trưởng Motegi đang có chuyến thăm 5 ngày tới Nga và sẽ trở về Nhật Bản trong ngày 20/12. Trong cuộc gặp với Bộ trưởng Phát triển kinh tế Nga Maxim Oreshkin hôm 18/12, hai bên đã thảo luận về hợp tác kinh tế song phương.