Quang cảnh một phiên họp Hội đồng Bảo an LHQ ở New York, Mỹ. Ảnh: IRNA/TTXVN
Theo hãng tin AP, Nga và Trung Quốc ngày 14/2, cáo buộc Mỹ và Anh tấn công trái phép vào các địa điểm quân sự ở Yemen mà Houthi sử dụng để phóng tên lửa vào các tàu thương mại ở Biển Đỏ, làm gián đoạn hoạt động vận chuyển toàn cầu.
Phó đại sứ Mỹ Robert Wood và Đại sứ Anh Barbara Woodward tại Liên hợp quốc (LHQ) phản bác rằng những cuộc tấn công của Houthi là bất hợp pháp và “hành động tương xứng và hợp pháp” của họ nhằm vào nhóm vũ trang này ở Yemen đang được thực hiện để tự vệ.
Ông Woodward cho biết các cuộc tấn công của Houthi đang “làm tăng chi phí vận chuyển toàn cầu, bao gồm chi phí cung cấp thực phẩm và viện trợ nhân đạo trong khu vực”.
Tuy nhiên, Phó đại sứ Nga Dmitry Polyansky và đại diện thường trực của Trung Quốc Zhang Jun tại LHQ lập luận rằng Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc chưa bao giờ cho phép hành động quân sự chống Yemen.
Bất đồng trên xảy ra tại một cuộc họp Hội đồng Bảo an, nơi đặc phái viên LHQ tại Yemen Hans Grundberg cho biết những nỗ lực đầy triển vọng nhằm khôi phục hòa bình cho Yemen đã bị chậm lại do căng thẳng khu vực gia tăng liên quan đến cuộc chiến ở Gaza và "đặc biệt là sự leo thang quân sự ở Biển Đỏ".
Kể từ tháng 11 năm ngoái, Houthi đã nhắm mục tiêu vào các tàu ở Biển Đỏ để gây áp lực ngừng bắn trong cuộc xung đột Israel - Hamas ở Dải Gaza. Họ thường xuyên tấn công các tàu có mối liên hệ không rõ ràng với Israel, gây nguy hiểm cho hoạt động vận chuyển trên tuyến đường thương mại quan trọng giữa châu Á, Trung Đông và châu Âu.
Trong những tuần gần đây, Mỹ và Anh, được sự hậu thuẫn của một số đồng minh khác, đã tiến hành các cuộc không kích nhắm vào kho vũ khí, tên lửa của Houthi và những địa điểm triển khai bệ phóng để thực hiện cuộc tấn công của lực lượng này.
Ông Wood cho biết các cuộc không kích của Mỹ nhằm đáp trả các cuộc tấn công vào tàu hải quân Mỹ, nhằm mục đích "phá vỡ và làm suy giảm khả năng của Houthi trong việc tiếp tục các cuộc tấn công liều lĩnh chống lại các tàu chiến và tàu thương mại ở Biển Đỏ, Eo biển Bab al-Mandeb và Vịnh Aden”.
Theo ông Wood, kể từ năm 2014, Iran đã cung cấp cho Houthi “lượng vũ khí tiên tiến ngày càng tăng” mà họ sử dụng để nhắm vào các tàu thương mại và “Iran không thể phủ nhận vai trò của mình trong việc tạo điều kiện và hỗ trợ các cuộc tấn công do Houthi thực hiện”.
Đại diện của Mỹ cáo buộc Houthi “tìm cách phong tỏa hoạt động vận chuyển toàn cầu qua Biển Đỏ” và kêu gọi tất cả các quốc gia, đặc biệt là những quốc gia có kênh trực tiếp với Iran, “hối thúc các nhà lãnh đạo Iran kiềm chế Houthi và ngăn chặn các cuộc tấn công bất hợp pháp này”.
Về phần mình, ông Polyansky cho biết Nga "lên án mạnh mẽ các cuộc tấn công và bắt giữ các tàu thương mại hay bất kỳ cuộc tấn công nào cản trở quyền tự do hàng hải". Ông cho biết Nga đã gửi thông điệp tới các nhà lãnh đạo Houthi để tập trung vào chương trình nghị sự trong nước của Yemen và theo đuổi hòa bình.
Ông Grundberg, đặc phái viên của LHQ về Yemen, cho biết vào cuối tháng 12 vừa qua, Houthi, lực lượng kiểm soát thủ đô và phần lớn miền Bắc nước này và chính phủ được quốc tế công nhận của Yemen “đã cam kết ngừng bắn trên toàn quốc và khởi động lại một tiến trình chính trị vì hòa bình”.
Tuy nhiên, ông Grundberg nói rằng tiến trình hòa bình của Yemen không thể bị tách rời khỏi các sự kiện trong khu vực và các cuộc tấn công của Mỹ và Anh vào các mục tiêu của Houthi, cũng như việc Mỹ chỉ định Houthi là “nhóm khủng bố" là “đáng lo ngại”.
Theo ông Polyansky, nguyên nhân sâu xa của tình hình hiện nay là cuộc tấn công quân sự của Israel vào Gaza sau cuộc tấn công bất ngờ của Hamas vào ngày 7/10 năm ngoái, đã gây ra phản ứng dây chuyền ở Trung Đông, trong đó có cả lực lượng Houthi.
Ông Polyansky nói: “Một lệnh ngừng bắn ngay lập tức ở Gaza sẽ giúp ổn định tình hình ở Biển Đỏ và việc giảm leo thang ở vùng biển đó sẽ giúp giải tỏa những nỗ lực của đặc phái viên LHQ, ông Grundberg”.
Nội chiến ở Yemen bắt đầu vào năm 2014 khi lực lượng Houthi tràn xuống từ thành trì phía bắc của họ và đánh bật chính phủ được quốc tế công nhận khỏi Sanaa. Một liên minh do Saudi Arabia dẫn đầu đã can thiệp vào năm sau và theo thời gian, cuộc xung đột đã trở thành một cuộc chiến ủy nhiệm giữa Saudi Arabia và Iran.
Chiến tranh đã tàn phá Yemen, quốc gia nghèo nhất khu vực Arab và tạo ra một trong những thảm họa nhân đạo tồi tệ nhất thế giới. Edem Wosornu, Giám đốc hoạt động của văn phòng nhân đạo LHQ, nói trước Hội đồng Bảo an rằng Yemen phải đối mặt với “nhu cầu viện trợ lớn liên tục”. Theo bà Wosornu, năm nay hơn 18 triệu người - hơn một nửa dân số cả nước của Yemen - sẽ cần viện trợ nhân đạo.
Bà Wosornu thông báo, LHQ dự đoán rằng 17,6 triệu người sẽ “mất an ninh lương thực nghiêm trọng” – đối mặt với nạn đói nghiêm trọng. “Gần một nửa số trẻ em dưới 5 tuổi phải đối mặt với tình trạng suy dinh dưỡng. Bà cho biết, năm ngoái, LHQ chỉ nhận được 40% trong số tiền kêu gọi nhân đạo trị giá 4,3 tỷ USD.