Thúc đẩy các cơ chế mới tạo đan xen lợi ích trong quan hệ Việt - Đức

Phóng viên TTXVN tại Berlin đã có cuộc trao đổi với Đại sứ Việt Nam tại Đức Vũ Quang Minh xoay quanh chủ đề này:

Chủ đề của Hội nghị Ngoại giao lần thứ 32 sắp diễn ra tại Hà Nội có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với ngành ngoại giao nói riêng và sự phát triển và an ninh của Việt Nam nói chung trong bối cảnh thế giới đang trải qua những biến động lớn với những thách thức chưa từng có đối với hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững. Thưa Đại sứ, trong những năm qua, Đại sứ quán Việt Nam tại CHLB Đức đã có nỗ lực đổi mới trong công tác xây dựng nền ngoại giao tiên phong, toàn diện, hiện đại, vững mạnh như thế nào?

Bối cảnh thực tế tại Liên minh châu Âu (EU), Đức và Việt Nam những năm qua đặt ra nhiều yêu cầu trong việc đổi mới, hiện đại hóa công tác đối ngoại của cơ quan đại diện Việt Nam tại Đức. Trong nhiều năm, Đức duy trì vị thế nền kinh tế lớn nhất châu Âu, với trình độ khoa học - công nghệ tiên tiến hàng đầu thế giới và có tầm ảnh hưởng lớn nhất trong EU. Là một trong 8 đối tác chiến lược của Đức, Việt Nam là đối tác ưu tiên của Đức trong định hướng chính sách với khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương cũng như về hợp tác kinh tế, phát triển…

Trên cơ sở đó, Đại sứ quán Việt Nam nỗ lực thúc đẩy các cơ quan trong nước đổi mới tư duy, xác định Đức là một trong những đối tác quan trọng hàng đầu và có nhiều tiềm lực mà Việt Nam có thể tranh thủ hợp tác; chuyển dần từ tư tưởng nặng về xin - cho trước đây sang hình thức hợp tác đôi bên cùng có lợi. Đặc biệt, chúng ta cần nỗ lực để đóng vai trò một đối tác bình đẳng về mọi mặt, rút ngắn khoảng cách phát triển về nhiều mặt trong quan hệ với Đức.

Chúng tôi xác định tăng cường tin cậy chính trị là nhiệm vụ trọng tâm nhằm tạo tiền đề cho việc thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược song phương đi vào chiều sâu, thực chất trên nhiều lĩnh vực. Qua đó, Đại sứ quán thúc đẩy tiếp xúc cấp cao và các cấp, thực hiện hiệu quả kế hoạch hành động hằng năm triển khai đối tác chiến lược cũng như việc duy trì đều đặn các cơ chế hợp tác và tiến tới thiết lập các cơ chế mới nhằm tạo đan xen lợi ích trong nhiều lĩnh vực.

Thời gian qua, Đại sứ quán, Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Đức và các cơ quan bên cạnh Đại sứ quán cũng thúc đẩy mạnh ngoại giao kinh tế, trong đó đặc biệt chủ động tìm cách tháo gỡ những nút thắt, nhất là ách tắc, chậm tiến độ của một số dự án “hải đăng” của Đức tại Việt Nam. Chúng tôi cũng đang thúc đẩy hợp tác về đào tạo nghề và đưa lao động lành nghề Việt Nam sang làm việc tại Đức trong bối cảnh Đức đang thiếu hụt nghiêm trọng nguồn lao động này.

Xác định Đức là đối tác rất thực chất, chỉ thực sự quan tâm nếu có hợp tác cụ thể, chúng tôi đã nhiều lần kiến nghị các bộ, ngành, địa phương của Việt Nam đổi mới cách làm theo hướng thực chất, hạn chế tối đa việc chỉ thăm, làm việc xã giao, ít hiệu quả mà thay vào đó là xây dựng và triển khai các hoạt động và dự án hợp tác cụ thể với sự tham gia của các doanh nghiệp hai bên.

Ngoài nhận thức rõ vai trò quan trọng của việc thay đổi mô hình bộ máy cơ quan đại diện theo hướng tinh gọn, ứng dụng công nghệ thông tin, đơn giản hóa các thủ tục hành chính, chúng tôi cũng đặc biệt coi trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ làm công tác đối ngoại theo hướng tạo điều kiện để cán bộ luân chuyển, nắm nhiều công việc; tự nâng cao năng lực, bản lĩnh chính trị, dám nghĩ, dám làm cũng như học tập phong cách làm việc đơn giản nhưng chuyên nghiệp, hiện đại, thực chất và hiệu quả cao của bạn bè Đức, trong đó có ngành đối ngoại của Đức.

Thưa Đại sứ, trong năm 2023, Cơ quan đại diện Việt Nam tại CHLB Đức đã có những thành tựu ngoại giao nào nổi bật đóng góp cho việc thắt chặt quan hệ song phương và tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau của hai dân tộc, đóng góp cho phát triển kinh tế đất nước?

Năm 2023, quan hệ Việt - Đức tiếp tục đi vào chiều sâu, thực chất trên nhiều lĩnh vực. Phía Đức khẳng định coi trọng quan hệ với Việt Nam và sẵn sàng phối hợp để làm sâu sắc hơn quan hệ đối tác chiến lược trên nhiều lĩnh vực. Đức tiếp tục là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam trong EU và Việt Nam trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Đức tại Đông Nam Á. Kim ngạch thương mại song phương cũng đạt trên 9,2 tỷ USD (tính đến tháng 10/2023) theo số liệu của Việt Nam và gần 14 tỷ USD theo số liệu của Đức (hết tháng 9/2023). Đầu tư của Đức vào Việt Nam hiện có vốn đăng ký trên 2,6 tỷ USD.

Đóng góp vào thành công này là sự nỗ lực của các Cơ quan đại diện Việt Nam tại CHLB Đức và các cơ quan bên cạnh Đại sứ quán trong suốt gần một năm qua, trên tất cả các trụ cột của một nền ngoại giao toàn diện: ngoại giao chính trị - an ninh, ngoại giao kinh tế, ngoại giao văn hóa và công tác về người Việt Nam ở nước ngoài.

Về chính trị đối ngoại, chúng tôi đã rất nỗ lực thúc đẩy việc trao đổi các đoàn cấp cao và tin vui là ngay trong đầu năm 2024 chúng ta có kế hoạch đón một số đoàn lớn của Đức thăm Việt Nam. Chúng tôi cũng rất mừng khi hai bên đã đạt thỏa thuận và ký Kế hoạch hành động triển khai Đối tác Chiến lược giai đoạn 2023 - 2025; hỗ trợ hơn 40 đoàn cấp Thứ trưởng/Phó Chủ nhiệm/Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thăm và làm việc tại Đức cũng như các chuyến thăm Việt Nam của nhiều đoàn quan trọng của các địa phương và tổ chức doanh nghiệp của Đức, trong đó gần đây là đoàn Thủ hiến bang Niedersachsen và Thüringen với rất nhiều đại diện doanh nghiệp tháp tùng.

Ngoại giao kinh tế cũng là thành tựu nổi bật với việc tổ chức thành công Hội thảo tăng cường hợp tác trong khuôn khổ Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công bằng (JETP) hướng đến mục tiêu của Việt Nam về phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, với sự tham dự của lãnh đạo Bộ Hợp tác Kinh tế và Phát triển Đức.

Cơ quan đại diện Việt Nam tại CHLB Đức cũng rất nỗ lực thúc đẩy triển khai thành công đàm phán chính phủ về viện trợ phát triển chính thức (ODA), qua đó Đức cam kết viện trợ không hoàn lại 61 triệu euro cho Việt Nam, một kết quả hết sức đáng khích lệ trong bối cảnh kinh tế Đức gặp nhiều khó khăn. Cùng với đó là việc thúc đẩy triển khai Phiên thứ hai Ủy ban hỗn hợp về hợp tác kinh tế song phương, cũng như hỗ trợ nhiều doanh nghiệp Việt Nam sang dự các hoạt động xúc tiến và tham dự các hội chợ chuyên ngành tại Đức.

Thành tựu nổi bật tiếp theo là các hoạt động ngoại giao văn hóa, đối ngoại nhân dân được triển khai đều đặn, đặc biệt là các hoạt động kỷ niệm 10 năm kết nghĩa giữa thành phố Wernigerode và thành phố Hội An, các hoạt động quảng bá Việt Nam nói chung và văn hóa, nghệ thuật của các nghệ sỹ Việt Nam tại Đức nói riêng; các hoạt động quảng bá voi Việt Nam và khu bảo tồn tại Vườn thú Leipzig. Đại sứ quán cũng quan tâm hỗ trợ các đoàn Việt Nam dự Thế vận hội Olympic Đặc biệt (Special Olympic Games) hay Đội tuyển bóng đá nữ Việt Nam đá giao hữu với Đội tuyển bóng đá nữ Đức và một số CLB của Đức.

Công tác về người Việt Nam tại Đức cũng đặc biệt được quan tâm với việc tổ chức thành công Tết Cộng đồng 2023 với sự tham dự của gần 1.000 bà con cộng đồng và bạn bè Đức. Đáng chú ý, Đại hội thành lập Liên hiệp Hội Người Việt Nam tại CHLB Đức và Liên hiệp Hội Phụ nữ Việt Nam tại CHLB Đức đã được tổ chức thành công.

Cơ quan đại diện cũng đã bảo trợ nhiều hoạt động của các hội, đoàn người Việt tại CHLB Đức nhân các ngày lễ lớn của đất nước, bên cạnh việc giới thiệu nhiều kiều bào tiêu biểu tham dự các hoạt động tại Việt Nam và thúc đẩy các hoạt động gìn giữ và dạy tiếng Việt tại Đức.

Xin Đại sứ cho biết về những mục tiêu và phương hướng hoạt động chính trong năm 2024 của Đại sứ quán Việt Nam tại CHLB Đức?

Trên cơ sở những kết quả của năm 2023, Đại sứ quán Việt Nam tại CHLB Đức xác định trọng tâm của năm 2024 là tiếp tục tăng cường tin cậy chính trị thông qua phối hợp tổ chức tốt các chuyến thăm cấp cao của hai nước cũng như thúc đẩy trao đổi tiếp xúc giữa các cấp, các địa phương và bộ, ngành hai nước, triển khai hiệu quả Kế hoạch Hành động Đối tác Chiến lược giai đoạn 2023 – 2025. Bên cạnh đó là thúc đẩy triển khai đều đặn, hiệu quả hơn các cơ chế hợp tác nhằm tạo đan xem lợi ích và duy trì tin cậy.

Xác định 2024 là năm bản lề cho việc tổ chức các hoạt động kỷ niệm 50 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước vào năm 2025, chúng tôi đã và đang phối hợp chặt chẽ và thúc đẩy các bộ, ngành, địa phương của Việt Nam xây dựng kế hoạch và chuẩn bị nguồn lực để sớm xúc tiến công tác chuẩn bị ngay từ đầu năm 2024.

Chúng tôi cũng xác định ngoại giao kinh tế tiếp tục là nhiệm vụ trọng tâm của hợp tác song phương thông qua tiếp tục vận động, thúc đẩy để Quốc hội Đức sớm phê chuẩn Hiệp định Bảo hộ Đầu tư giữa EU và Việt Nam (EVIPA), tăng cường hơn nữa đối thoại song phương về quản lý và sử dụng vốn ODA của Đức cho Việt Nam và tiếp tục hỗ trợ, thúc đẩy doanh nghiệp Việt Nam tham gia các hội chợ và các hoạt động xúc tiến tại CHLB Đức.

Trong bối cảnh Đức đang thiếu hụt nghiêm trọng lao động lành nghề, chúng tôi xem đây là cơ hội lớn để thúc đẩy các khuôn khổ hợp tác về đào tạo nghề và hợp tác đưa lao động lành nghề Việt Nam sang làm việc tại Đức.

Với ngoại giao văn hóa và giao lưu nhân dân, chúng tôi sẽ tiếp tục thúc đẩy các hoạt động quảng bá văn hóa Việt Nam, triển khai các dự án hợp tác cụ thể giữa các địa phương hai nước.

Cuối cùng, chúng tôi xác định tiếp tục làm tốt công tác về người Việt Nam ở nước ngoài, đặc biệt là thúc đẩy vai trò của Liên hiệp Hội Người Việt Nam tại CHLB Đức mới được thành lập. Trong bối cảnh phía Đức nới lỏng hơn các quy định về song tịch và lao động nhập cư lành nghề, chúng tôi sẽ tiếp tục kiến nghị các cơ quan trong nước sớm sửa đổi Luật Quốc tịch theo hướng tạo điều kiện cho bà con không phải bỏ quốc tịch Việt Nam khi nhập quốc tịch Đức và có thể quay lại nhận quốc tịch Việt Nam.

Là một nhà ngoại giao dày dạn kinh nghiệm, từng là Thư ký của Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm từ khi còn rất trẻ, đã ba lần là Đại sứ Việt Nam tại Vương quốc Anh, Vương quốc Campuchia và giờ là tại CHLB Đức, Đại sứ có thể chia sẻ về kỷ niệm đáng nhớ nhất và có tầm ảnh hưởng nhất trong cuộc đời làm ngoại giao của mình không?

Mỗi giờ phút được vinh dự đại diện và bảo vệ quyền lợi của dân tộc trong quan hệ với các nước trên thế giới đều thiêng liêng và đáng ghi nhớ đối với mỗi người làm công tác đối ngoại dù ở cương vị nào, ở nơi đâu trên thế giới rộng lớn này. Đối với tôi, một trong những kỷ niệm sâu sắc nhất và những khoảnh khắc không thể quên cho đến nay, đó là chứng kiến sự chuyển đổi mang tính cách mạng về cách sống của những gia đình gốc Việt tại Campuchia, lần đầu tiên dũng cảm rời những con thuyền lênh đênh trên sông nước Biển Hồ lên bờ định cư và làm việc tại các nông trường của các doanh nghiệp Việt Nam sang đầu tư tại đây, chứng kiến bà con bắt đầu tập đi xe máy, sử dụng nước sạch, nhà vệ sinh văn minh, trẻ em được ngồi vào lớp học tiếng Khmer để có thể hội nhập vào xã hội sở tại, tập đi xe đạp và chơi bóng đá trên bờ…với cảm giác tự hào và hạnh phúc vì thấy mình có ích, đã góp được phần nhỏ bé giúp bà con hướng tới một tương lai tốt đẹp hơn cho bản thân và thế hệ con cháu mình.

Xin trân trọng cảm ơn Đại sứ!