Một thành viên người Italy của lực lượng gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc tại Liban vào tháng 7/2024. Ảnh: New York Times
Hai thành viên của phái bộ gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc hoạt động dọc biên giới Liban với Israel đã bị thương ngày 10/10 sau khi xe tăng của Israel bắn vào một trong những tháp quan sát của nhóm.
Đây là sự cố nghiêm trọng nhất liên quan đến lực lượng quốc tế kể từ khi Israel cảnh báo lực lượng này phải di dời khỏi các vị trí ở Liban gần nơi mà họ cho biết các chiến binh Hezbollah đã phóng tên lửa vào miền bắc Israel. Lực lượng Liên hợp quốc (LHQ) đã từ chối yêu cầu di chuyển, một phát ngôn viên cho biết.
LHQ đã duy trì lực lượng gìn giữ hòa bình, hay UNIFIL (viết tắt của "Lực lượng Lâm thời của LHQ ở Liban"), ở miền nam Liban kể từ năm 1978. Nhiệm vụ của lực lượng này chủ yếu là quan sát, mặc dù các sứ mạng của họ đã được mở rộng vào năm 2006 sau cuộc chiến tranh gần đây nhất giữa Israel và Hezbollah - nhóm vũ trang được Iran hậu thuẫn.
Trong năm qua, lực lượng gìn giữ hòa bình LHQ ngày càng mắc kẹt ở giữa các cuộc tấn công xuyên biên giới. Một ngày sau khi nhóm Hamas phát động các cuộc tấn công vào Israel vào 7/10/2023, Hezbollah bắt đầu bắn tên lửa vào Israel và Tel Aviv đã đáp trả. Và tuần trước, quân đội Israel đã tiến vào Liban với mục tiêu triệt hạ các chiến binh Hezbollah.
Dưới đây là tổng hợp của tờ New York Times về lực lượng gìn giữ hòa bình LHQ ở biên giới Israel – Liban và những thách thức mà họ đang phải đối mặt.
Nhiệm vụ của UNIFIL là gì?
Lực lượng gìn giữ hòa bình lâm thời của LHQ tại Liban là một cơ quan quốc tế gồm hơn 10.000 nhân viên dân sự và quân sự từ 50 quốc gia được giao nhiệm vụ ngăn chặn các hành vi vi phạm dọc biên giới giữa Liban và Israel. Đoạn đường dài 120km này thường được gọi là Đường Xanh.
Một nghị quyết của LHQ từ năm 2006 cho phép lực lượng này "đảm bảo rằng khu vực hoạt động của mình không được sử dụng cho bất kỳ hoạt động thù địch nào".
Nhóm gìn giữ hòa bình ở biên giới Liban - Israel được LHQ giao nhiệm vụ không đưa bất kỳ vũ khí hoặc cho phép chiến binh nào vào khu vực này. Nhưng trong thập kỷ qua, Mỹ và Israel đã lập luận rằng lực lượng gìn giữ hòa bình phần lớn không hiệu quả trong việc ngăn chặn Hezbollah tích trữ và bắn tên lửa từ vùng lãnh thổ mà họ tuần tra.
UNIFIL được cho là có nhiệm vụ ngăn chặn các hành vi vi phạm ở khu vực biên giới và báo cáo các hành vi đó lên Hội đồng Bảo an LHQ. Mặc dù được trang bị vũ khí, nhưng lực lượng gìn giữ hòa bình thường chỉ được sử dụng vũ lực khi sự an toàn của họ hoặc sự an toàn của dân thường bị đe dọa trực tiếp.
Tình thế khó khăn với UNIFIL
Trong cuộc xâm nhập vào miền nam Liban từ tuần trước, quân đội Israel đã thiết lập các vị trí mới gần một trong những căn cứ của UNIFIL, theo các quan chức LHQ. Các vị trí mới có thể được nhìn thấy trên hình ảnh vệ tinh do tờ New York Times xem xét.
Một phát ngôn viên của LHQ cho biết quân đội Israel đã bắn vào các vị trí của Hezbollah từ những địa điểm đó, khiến lực lượng gìn giữ hòa bình ngày càng gặp nguy hiểm. Theo người phát ngôn này, quân đội Israel đã yêu cầu lực lượng LHQ di dời, nhưng họ từ chối.
Mặc dù các cuộc tấn công vào nhân viên LHQ vi phạm luật pháp quốc tế, nhưng trong một năm qua, Hezbollah đã phóng tên lửa vào miền bắc Israel từ gần các vị trí của lực lượng gìn giữ hòa bình ở miền nam Liban. Điều đó làm phức tạp thêm các quy tắc giao tranh.
Hôm 10/10, UNIFIL cho biết hỏa lực xe tăng của Israel đã bắn trúng một tháp quan sát tại trụ sở của lực lượng này ở Naqoura, Liban và binh lính cũng đã xả súng nhằm lối vào một boongke tại một căn cứ gần đó, nơi lực lượng gìn giữ hòa bình đang trú ẩn.
"Bất kỳ cuộc tấn công cố ý nào vào lực lượng gìn giữ hòa bình đều là hành vi vi phạm nghiêm trọng luật nhân đạo quốc tế", lực lượng Liên hợp quốc cho biết trong một tuyên bố và lưu ý rằng họ đang theo dõi quân đội Israel.
Trong khi đó, quân đội Israel xác nhận lực lượng của họ hoạt động gần các vị trí của UNIFIL vào sáng 10/10 và cho biết họ "đã chỉ thị cho lực lượng Liên hợp quốc trong khu vực ở lại trong các không gian được bảo vệ, sau đó lực lượng này đã nổ súng trong khu vực".
Ngày 11/10, người phát ngôn của UNIFIL Andrea Tenenti cho biết, 50 quốc gia đóng góp cho lực lượng này nhất trí sẽ tiếp tục ở lại bất chấp các cuộc tấn công của Israel. Cụ thể, hơn 10.400 binh sĩ UNIFIL vẫn được triển khai tại khu vực giữa sông Litani ở phía Bắc và Đường Xanh - ranh giới được LHQ công nhận giữa Liban và Israel.
Ông Andrea Tenenti cho biết, UNIFIL vẫn còn nhiều việc quan trọng phải làm để hỗ trợ các tổ chức phi chính phủ địa phương và các cơ quan của LHQ mang thực phẩm và nước đến tất cả các ngôi làng này.
"Hàng nghìn người đã rời đi, nhưng hàng nghìn người vẫn mắc kẹt. Vì vậy, việc giải quyết xung đột là rất quan trọng. Điều đó thực sự rất, rất khó khăn", ông Andrea Tenenti nói.
Trước đó, phát biểu trước Hội đồng Bảo an LHQ, người đứng đầu UNIFIL Jean-Pierre Lacroix cho biết, leo thang bạo lực đã khiến khoảng 1,2 triệu người dân Liban phải di dời và khiến UNIFIL gần như phải đình chỉ các hoạt động tác chiến của mình. Binh sĩ UNIFIL ngày càng gặp nguy hiểm và bị giới hạn trong các căn cứ của họ.