Tổng thống Nga Vladimir Putin (phải) và Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev trong cuộc gặp tại Saint Petersburg (Nga) ngày 20/6/2016. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Thông báo ngày 26/11 của Điện Kremlin nêu rõ hai nhà lãnh đạo đã xem xét các bước tiếp theo để thực hiện các thỏa thuận 3 bên giữa Nga, Azerbaijan và Armenia, với trọng tâm là dỡ bỏ rào cản giao thông và thúc đẩy quan hệ kinh tế trong khu vực. Theo thông báo, cuộc điện đàm trước đó giữa Tổng thống Putin và Tổng thống Aliyev diễn ra vào ngày 22/11. Sau đó, các nhà lãnh đạo đã thảo luận về việc thực hiện các thỏa thuận 3 bên với Armenia để đảm bảo an ninh ở biên giới Armenia - Azerbaijan và khôi phục các tuyến giao thông ở Nam Caucasus. Ngày 23/11, Tổng thống Putin đã gặp Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan tại Yerevan.
Quan hệ giữa Armenia và Azerbaijan đã trở nên căng thẳng liên quan quyền kiểm soát khu vực Nagorny - Karabakh. Khu vực này nằm sâu trong lãnh thổ phía Tây Nam của Azerbaijan, song có đa số dân cư là người gốc Armenia nên muốn sáp nhập vào Armenia. Vấn đề này đã gây ra tranh chấp chủ quyền giữa hai nước láng giềng, đỉnh điểm là cuộc chiến tranh kéo dài từ tháng 2/1988 đến tháng 5/1994. Bất chấp thỏa thuận ngừng bắn đạt được năm 1994 và nhiều cuộc đàm phán hòa bình sau đó, xung đột vẫn xảy ra tại đây. Kể từ năm 2008, Azerbaijan và Armenia đã tổ chức hàng chục cuộc gặp cấp cao để giải quyết vấn đề này, nhưng chưa tìm được giải pháp hòa giải phù hợp. Hồi tháng 5 năm nay, hai nước thông báo đã thành lập một ủy ban phân định biên giới và động thái này được đánh giá là bước đi hướng tới sớm chấm dứt tranh chấp khu vực Nagorny-Karabakh.
Gần đây, Armenia và Azerbaijan cũng bắt đầu thảo luận về một hiệp ước hòa bình với sự trung gian của Liên minh châu Âu (EU) và Mỹ. Tuy nhiên, tháng 10, sau một số phát biểu của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron trên truyền hình về tình hình xung đột tại khu vực, Bộ Ngoại giao Azerbaijan đã ra thông báo về việc xem xét lại vai trò trung gian của Pháp trong các cuộc đàm phán hòa bình.
Trong khi đó, Nga cũng thúc đẩy vai trò trung gian hòa giải. Ngày 31/10 vừa qua, 3 nhà lãnh đạo đã tiến hành hội nghị thượng đỉnh tại thành phố Sochi (Nga) với việc ra tuyên bố chung, trong đó Armenia và Azerbaijan đã "nhất trí không sử dụng vũ lực" để giải quyết tranh chấp vùng lãnh thổ Nagorno-Karabkh. Baku và Yerevan cũng nhất trí "giải quyết tất cả các tranh chấp chỉ trên cơ sở công nhận chủ quyền và sự toàn vẹn lãnh thổ của hai bên".
Về phần mình, Tổng thống Putin đánh giá cuộc đối thoại là hữu ích và điều này tạo điều kiện cho các bước tiếp theo nhằm giải quyết tình hình một cách tổng thể. Ông khẳng định Nga sẽ nỗ lực hết sức để đảm bảo đạt được một giải pháp cuối cùng và toàn diện cho tranh chấp lãnh thổ giữa Armenia và Azerbaijan.
Hội nghị thượng đỉnh 3 bên này được tiến hành theo sáng kiến của Nga, một tháng sau cuộc đụng độ tồi tệ nhất giữa Armenia và Azerbaijan kể từ cuộc chiến giữa hai nước này năm 2020. Tháng 9 vừa qua, xung đột đã bùng phát trở lại, khiến 286 người của cả hai bên thiệt mạng. Hai nước đã ký lệnh ngừng bắn ngày 14/9 sau hai ngày xung đột.