Gấp rút 'cứu' đàn lợn tồn trong dân

Theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, việc "giải cứu" đàn lợn tồn trong dân là việc làm cấp bách hiện nay. Khi hàng nghìn hộ dân điêu đứng vì giá lợn hơi giảm, lượng thịt tồn không có đầu ra thì đây không còn là vấn đề riêng của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn mà cần có sự chung tay của tất cả các bộ, ngành, trong đó có Bộ Công Thương. Do vậy, các đơn vị chức năng cần vào cuộc một cách có trách nhiệm, sốt sắng để tìm các giải pháp trước mắt cũng như lâu dài.

Thực tế cho thấy, giá lợn hơi xuất chuồng hiện dao động từ 22.000 - 28.000 đồng/kg, giảm mạnh so với giá bình quân năm 2016, mức giảm khoảng 20.000 - 22.000 đồng/kg, tương đương 40%. Giá thịt lợn bán lẻ ngoài chợ dao động trong khoảng 65.000 - 70.000đồng/kg (đối với lợn mông sấn, nạc vai), giảm 10.000 - 20.000 đồng/kg so với giá bình quân năm 2016. Giá tại các siêu thị dao động từ 80.000 - 100.000đồng/kg (tùy chủng loại và tùy siêu thị), giảm từ 5.000 - 15.000 đồng/kg so với giá bình quân năm 2016.

Cục chăn nuôi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) cũng cho biết, thịt lợn chiếm 72,3% trong tổng sản lượng thịt tiêu thụ các loại, tương đương 39,6 kg thịt hơi/người/năm (2017). Ước tính nhu cầu tiêu dùng của thị trường nội địa khoảng 3.550.000 tấn thịt hơi/năm. So với nguồn cung dự kiến là 3.755.000 tấn thì dư thừa khoảng hơn 200.000 tấn (chưa tính đến lượng nhập khẩu).

Đại diện Vụ Thị trường Trong nước nhận định: Nguyên nhân cốt lõi nhất dẫn đến những khó khăn trong tiêu thụ của ngành chăn nuôi lợn thời gian qua là do các hộ nông dân tăng đàn để xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, bất chấp các cảnh báo rủi ro từ Bộ Công Thương khiến nguồn cung vượt quá nhu cầu trong nước. Khi Trung Quốc tăng cường giám sát, phòng chống hoạt động nhập khẩu hàng hóa (trong đó có lợn sống) trái phép qua biên giới đất liền, hoạt động xuất khẩu lợn sống qua biên giới phía Bắc sang Trung Quốc ngay lập tức bị ảnh hưởng, gây sức ép lên giá thịt lợn trong nước.

Vấn đề quy hoạch ngành chăn nuôi của Việt Nam cũng đang tồn tại nhiều bất cập. Giống như nhiều mặt hàng nông sản khác, mặt hàng lợn thịt được chăn nuôi khá phân tán, quy mô nhỏ lẻ (hình thức chăn nuôi truyền thống, kiểu tận dụng với quy mô nhỏ lẻ đang tồn tại ở hầu khắp các địa phương trong cả nước, chiếm khoảng 65 - 70% về đầu con) nên tiêu thụ tại các vùng, miền phần lớn phụ thuộc vào các tiểu thương (cá nhân) mua gom và tự giết mổ bán cho các tiểu thương tại các chợ. Chính điều này gây khó khăn lớn cho việc tổ chức lưu thông, phân phối cũng như quản lý hoạt động của các thương nhân nhỏ lẻ ở khâu trung gian.

Hầu hết các hộ chăn nuôi đều chăn nuôi không theo tiêu chuẩn, quy chuẩn nên khi nguồn cung dư thừa rất khó để kết nối tiêu thụ thông qua các "kênh" lớn như: các doanh nghiệp chế biến, giết mổ tập trung và các siêu thị. Sản xuất tự phát nên không có hợp đồng bao tiêu dẫn tới giá bấp bênh... Bên cạnh đó, chăn nuôi phần lớn nhỏ lẻ nên mang tính tự phát, không theo quy hoạch và cũng không tổ chức theo chuỗi từ sản xuất đến tiêu thụ.

Trong những ngày qua, trước việc giá lợn hơi tiếp tục giảm sâu, tiêu thụ càng gặp khó khăn, Bộ Công Thương đã có Công văn số 3484 gửi các doanh nghiệp chế biến, giết mổ, kinh doanh thịt lợn đề nghị các doanh nghiệp phối hợp với Sở Công Thương, Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn các địa phương kết nối tiêu thụ mặt hàng lợn thịt; tăng lượng thu mua, giết mổ, chế biến, cấp đông.

Ngoài ra, trước thực trạng giá thịt lợn tại hệ thống phân phối của các siêu thị và ngoài thị trường đang chênh lệch rất lớn so với giá lợn hơi thu mua từ các hộ, trang trại, Bộ Công Thương đã ban hành Công văn hỏa tốc (số 33/BCT-TTTN ngày 20/4/2017, Công văn số 34/BCT-TTTN ngày 20/4/2017) gửi hệ thống Trung tâm thương mại, siêu thị, Sở Công Thương các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đề nghị báo cáo nhanh nội dung nêu trên.

Báo cáo cho thấy, giá bán thịt lợn ngoài thị trường đã giảm so với trước ngày 20/4/2017 từ 5.000 - 10.000 đồng/kg (tùy nơi bán); nhiều siêu thị như Co.op mart, Big C, Vissan đã giảm giá bán thịt lợn trong toàn hệ thống từ 5 - 10%, có mặt hàng giảm 20% để kích thích nhu cầu tiêu dùng của người dân; đồng thời giữ nguyên giá thu mua để giảm bớt khó khăn cho người chăn nuôi.

Tại TP Hồ Chí Minh, giá bán thịt lợn trong Chương trình bình ổn thị trường đã được điều chỉnh, giá áp dụng từ sáng 27/4/2017 dao động từ 63.000 - 77.500 đồng/kg, cá biệt một số loại sản phẩm đặc thù có giá 87.500 đồng/kg như thịt nạc dăm, nạc vai...
Trên thực tế, không phải khi xảy ra hiện tượng thịt lợn rớt giá, khó có đầu ra, Bộ Công Thương mới bàn giải pháp "giải cứu" mà trước đó Bộ đã nhiều lần kiến nghị Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn; đồng thời đưa ra cảnh báo về nguy cơ lợn rớt giá, tồn kho và dự báo về khả năng cung vượt cầu.

Do vậy, trước mắt Bộ chỉ đạo Sở Công thương phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn các địa phương làm việc với các doanh nghiệp chế biến, giết mổ, phân phối rà soát chi phí trong các khâu nhằm tiết giảm các chi phí trung gian, giảm sự chênh lệch giữa giá thu mua và giá bán lẻ. Cùng đó, tổ chức chương trình kết nối giữa các doanh nghiệp và các vùng sản xuất, tăng cường thu mua chế biến, cấp đông nhằm hỗ trợ tiêu thụ lợn thịt cho thị trường.

Ngoài ra, Bộ chỉ đạo các Sở Công Thương kêu gọi các doanh nghiệp tham gia Chương trình bình ổn thị trường, ký kết hợp đồng tiêu thụ lợn thịt với các trang trại chăn nuôi để tạo nguồn cung ổn định phục vụ công tác bình ổn và bảo đảm thu mua lợn thịt cho người chăn nuôi với giá hợp lý.

Mặt khác, Bộ xem xét kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Ngân hàng nhà nước có chính sách hỗ trợ vốn vay cho các doanh nghiệp chế biến, giết mổ, kinh doanh thịt lợn, tăng lượng thu mua và trữ đông thịt lợn chăn nuôi trong nước. Đặc biệt, phối hợp với các đơn vị chức năng thực hiện tốt công tác truyền thông khi các doanh nghiệp tăng thu mua lợn thịt trên thị trường để tạo định hướng cho xã hội.

Tuy nhiên, về lâu dài Bộ Công Thương đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cần quy hoạch, kiểm soát chặt chẽ dịch bệnh trên vật nuôi, nhanh chóng công bố hết dịch. Ngoài ra, tổ chức sản xuất, chăn nuôi theo đúng tiêu chuẩn, quy chuẩn của các doanh nghiệp thu mua chế biến lớn trong nước và đáp ứng yêu cầu của các nước nhập khẩu để phối hợp, hỗ trợ cho Bộ Công Thương trong việc đàm phán mở rộng thị trường xuất khẩu chính ngạch.

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn chỉ đạo hoạt động sản xuất chăn nuôi phải gắn với thị trường tiêu thụ; tăng cường gắn kết thông qua hợp đồng giữa sản xuất và các doanh nghiệp chế biến, phân phối; đẩy nhanh công tác mở cửa thị trường xuất khẩu cho lợn sống, lợn sữa, thịt lợn đông lạnh Việt Nam sang các thị trường Trung Quốc, Philippines, Singapore..