“Viên ngọc đen” hay “Vệ nữ đồng”, ấy là những mĩ từ thường được dùng để miêu tả sắc đẹp của nữ nghệ sĩ tài năng, Josephine Baker. Sinh ra ở thành phố St. Louis, bang Missouri (Mỹ), 12 tuổi, Josephine đã bỏ học, theo nghề ca kĩ. Từ những buổi biểu diễn trên đường phố, Josephine được chọn vào dàn đồng ca của thành phố St. Louis và bắt đầu tỏa sáng trên sân khấu nhà hát Chams-Élysées (Pari, Pháp) năm 1925 ở tuổi 19. Tới tận ngày nay, khi Josephine đã qua đời được 33 năm, người ta vẫn không thể quên hình ảnh người nghệ sĩ da mầu ấy trong “Vũ điệu hoang dã” Danse Sauvage nóng bỏng và đầy khêu gợi. Josephine xuất hiện với chiếc váy ngắn được kết bởi những quả chuối nhân tạo. Cùng với tiết tấu rộn ràng, sự chuyển động của cơ thể Josephine ngày càng mạnh. Ban nhạc nhấp nhổm. Khán giả như hút theo những đường cong tuyệt mỹ, rồi bùng lên trong tiếng vỗ tay vang dội.
Josephine ở Havana (Cuba) năm 1950. |
Đó là hình ảnh của một Josephine trong vai trò nghệ sĩ. Ở khía cạnh này, Josephine đã làm quá tốt. Lời ca, tiếng hát, điệu múa của Josephine không chỉ làm vơi đi nỗi buồn đau, tang tóc, thê thảm của chiến tranh, mà còn tạo niềm hứng khởi cho các binh sĩ thuộc lực lượng Đồng minh trong cuộc chiến chống phát xít. Tuy nhiên, ít ai biết rằng Josephine còn tỏ ra rất xuất sắc khi được giao thực thi những nhiệm vụ tình báo.
Josephine trong vũ điệu Danse Sauvage nóng bỏng. |
Josephine hợp tác với tình báo Pháp, đơn giản là vì bà là công dân Pháp (năm 1937, Josephine nhập quốc tịch Pháp) và muốn phục vụ vì lợi ích của nước Pháp cũng như Đồng minh chống lại chủ nghĩa phát xít. Josephine có tất cả những phẩm chất cần thiết cho một điệp viên. Đó không chỉ là danh tiếng và sức cuốn hút đối với tất cả những ai tiếp xúc, mà còn là trí tuệ sâu sắc, khiếu hài hước tuyệt vời. Ngoài ra, Josephine còn được đại úy Phòng nhì Pháp, Jack Aptay, huấn luyện cẩn thận những kỹ năng hoạt động gián điệp.
Từ đó, những chuyến lưu diễn của Josephine đều mang mục tiêu kép: nghệ thuật và tình báo. Josephine là người đã phát hiện ra bộ mặt thật của tên gián điệp Đức, Hains Raynert, đội lốt doanh nhân có tên George Runke, chuyên chỉ đạo việc bắt giữ những người Pháp yêu nước tìm cách vượt biên giới bắt liên lạc với chính phủ lưu vong của Tướng De Gaulle. Josephine cũng là người đã thu thập những thông tin chi tiết về tình hình Angiêri như hệ thống công sự bờ biển, việc bố trí lực lượng phòng thủ… nhằm giúp quân Đồng minh thực hiện kế hoạch đổ bộ lên Angiêri. Josephine có mặt ở khắp nơi từ Mỹ, châu Âu đến Bắc Phi để thực hiện những sứ mệnh trên giao.
Tình báo Đức và Italia nghi ngờ Josephine là tình báo của quân Đồng minh, không chí ít cũng có cảm tình với Tướng De Gaulle, nhưng không dám bắt vì sợ sẽ làm dấy lên làn sóng phản đối. Và thế là sau khi phát xít Đức đầu hàng, Josephine đã bảo toàn được tính mạng, về hưu với tư cách một “điệp viên đặc biệt”. Những đóng góp của Josephine không chỉ được phía Pháp mà cả quân Đồng minh ghi nhận. Năm 1942, tư lệnh quân Đồng minh, Tướng Paton đến Casablanca. Được tin Josephine đang ở đây và bị ốm, ông đã gửi cho Josephine một bó hoa với dòng chữ: "Tặng Josephine Baker, người đã rất dũng cảm giúp đỡ chúng tôi". Tướng De Gaulle, ngoài việc trao tặng Josephine huân chương Thập tự và huy chương Kháng chiến còn gửi cho Josephine một bức thư bày tỏ lòng biết ơn vì Josephine đã "làm việc và phục vụ xuất sắc trong những thời kỳ khó khăn nhất của nước Pháp”. Những năm sau chiến tranh, Josephine lao vào đấu tranh chống lại nạn phân biệt chủng tộc và dồn sức chăm sóc 12 đứa con nuôi đến từ 4 châu lục: Á, Âu, Phi, Mỹ mà bà gọi là “bộ tộc cầu vồng”.
Minh Thành (Tổng hợp)
Đón đọc kỳ sau: Nancy Wake – Người đứng đầu danh sách đen của mật vụ Đức Quốc xã