Tại hội thảo, các chuyên gia kinh tế cho rằng, bình quân cả năm 2023 lạm phát sẽ biến động ở mức khoảng 2,5 - 3,5% và mục tiêu kiểm soát lạm phát dưới 4,5% năm nay chắc chắn sẽ được hoàn thành.
Phó Viện trưởng Viện Kinh tế tài chính Nguyễn Đức Độ phân tích, các yếu tố về cung tiền, lãi suất và tổng cầu không chỉ khiến lạm phát giảm mạnh trong 6 tháng đầu năm 2023, mà còn tiếp tục có tác động kiềm chế tốc độ tăng CPI trong 6 tháng cuối năm. Trong vòng 1 năm qua, CPI chỉ tăng trung bình 0,17%/tháng.
Theo ông Nguyễn Đức Độ, với giả định tốc độ này tiếp tục được duy trì trong 6 tháng cuối năm, lạm phát so với cùng kỳ vào tháng 12/2023 được dự báo sẽ ở mức 1,7% và lạm phát trung bình cả năm 2023 sẽ ở mức 2,5%, khó vượt qua 3% nên mục tiêu kiểm soát lạm phát là hoàn toàn đạt được.
Do đó, ông Nguyễn Đức Độ cho rằng, với bối cảnh kinh tế trong nước và quốc tế hiện nay không mấy khả quan, cùng với sự thận trọng của Ngân hàng Nhà nước trong việc hoạch định chính sách tiền tệ thời gian qua, lạm phát trong năm 2023 nhiều khả năng sẽ tiếp tục giảm và mục tiêu kiểm soát lạm phát dưới 4,5% năm nay chắc chắn sẽ được hoàn thành.
Chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú cũng dự báo khả năng CPI cả năm cao nhất sẽ đạt ở mức 3,8 - 4%, góp phần vào việc ổn định kinh tế vĩ mô và kiềm chế lạm phát.
Theo ông Vũ Vinh Phú các mặt hàng là đầu vào của xã hội như xăng dầu, than, điện... cần quản lý một cách chặt chẽ tránh những điều hành đột biến không có lợi cho thị trường và giá cả chung.
Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) cho rằng, bức tranh kinh tế thế giới những tháng cuối năm 2023 chưa có nhiều tín hiệu tích cực do diễn biến xung đột chính trị - quân sự Nga – Ukraine vẫn gia tăng gây tác động lan tỏa đến nhiều nền kinh tế, các ngân hàng trung ương cũng đang tiếp tục chống lạm phát kiên trì chính sách nâng lãi suất, siết chặt tiêu chuẩn cho vay…. Đối với Việt Nam, tốc độ phát triển kinh tế cũng đang cho thấy sự chậm lại, xuất khẩu cũng giảm do thị trường các nước giảm nhập khẩu trong bối cảnh chung nhu cầu tiêu dùng giảm, trong khi đó kinh tế Việt Nam phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu nguyên vật liệu và độ mở cao của nền kinh tế nên diễn biến giá trong nước gắn khá mật thiết với biến động giá nguyên nhiên vật liệu thế giới đang vẫn ở mức cao và diễn biến khó lường.
Khách hàng mua sắm tại Siêu thị Aeon Mall, quận Tân Phú, TPHCM. Ảnh minh họa: TTXVN phát
Về thị trường trong nước, theo Cục Quản lý giá những tháng cuối năm cũng đã xuất hiện những yếu tố rõ nét gây áp lực lên mặt bằng giá như lương cơ bản tăng 20% từ ngày 1/7/2023 tác động đến các hàng hóa, dịch vụ khác, dịch vụ du lịch tiếp đà phục hồi trở lại sau khi dịch bệnh được kiểm soát, giá các mặt hàng thiết yếu tăng theo quy luật vào thời điểm cuối năm do nhu cầu mua sắm chuẩn bị cho dịp Tết sang năm, giá sách giáo khoa các bộ mới và một số mặt hàng do Nhà nước định giá thực hiện điều chỉnh sau khi đã được đánh giá tác động đến CPI như giá dịch vụ giáo dục năm học 2023- 2024 dự kiến sẽ tăng theo quy định của Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 81/2021/NĐ- CP do Bộ Giáo dục và Đào tạo đang chủ trì trình Chính phủ, giá dịch vụ vận chuyển hàng không nội địa.
Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, Cục Quản lý giá nhận định vẫn có sự thuận lợi cho kiểm soát lạm phát trong nước đến từ giá xăng dầu thế giới dự báo vẫn tiếp tục giảm hoặc ổn định, nguồn cung các mặt hàng tiêu dùng, lương thực, thực phẩm trên thị trường hiện vẫn dồi dào trong khi sức mua giảm cùng với chi phí vận chuyển giảm do giá xăng dầu giảm; lạm phát toàn cầu có thể hạ nhiệt trong năm 2023 giúp Việt Nam giảm bớt áp lực từ kênh “nhập khẩu lạm phát”, đồng thời giúp cải thiện yếu tố tâm lý, kỳ vọng, hỗ trợ kiểm soát lạm phát năm 2023.
Vì vậy, Phó Cục trưởng Cục Quản lý giá Phạm Văn Bình cho rằng, với tốc độ tăng CPI như 6 tháng đầu năm 2023 cho thấy dư địa kiểm soát lạm phát đang tăng dần là điều kiện thuận lợi để thực hiện linh hoạt việc điều chỉnh giá một số mặt hàng nhà nước quản lý theo lộ trình thị trường sau khi việc thực hiện đã bị trễ trong những năm vừa qua. Nhưng ảnh hưởng của việc điều chỉnh giá các mặt hàng nhà nước quản lý đến CPI năm 2023 còn phụ thuộc vào thời điểm ban hành các văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh giá các mặt hàng của các bộ ngành. Ngoài ra, việc lạm phát cơ bản đang ở mức cao hơn nhiều so với lạm phát chung cho thấy những rủi ro lạm phát cao có tính dài hạn.
Trong những tháng cuối năm, Cục Quản lý giá cho biết tiếp tục chủ động, phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành địa phương triển khai thực hiện quyết liệt các biện pháp về quản lý, điều hành giá theo nguyên tắc thận trọng, linh hoạt và thực hiện tốt tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ, Ban chỉ đạo điều hành giá.
Đặc biệt, đối với các mặt hàng nhà nước quản lý, các dịch vụ công đang triển khai lộ trình thị trường, trong điều kiện nếu dư địa lạm phát tương đối rộng để các cơ quan nhà nước điều chỉnh giá các mặt hàng nhà nước quản lý trong bối cảnh mục tiêu lạm phát năm 2023 được Quốc hội phê duyệt ở mức 4,5%, Bộ Tài chính cho rằng, các bộ, ngành cần tận dụng thời điểm để chủ động sớm các phương án điều chỉnh giá các mặt hàng nhà nước quản lý. Việc điều hành tránh dồn vào các tháng cuối năm, hoặc dồn vào cùng một thời điểm để hạn chế tác động cộng hưởng, đồng thời giảm bớt áp lực cho điều hành giá, kiểm soát lạm phát các năm tiếp theo.
Bên cạnh đó, các bộ ngành cũng cần có phương án giảm thiểu những tác động tiêu cực đối với người nghèo và những nhóm đối tượng dễ bị tổn thương trước những tác động từ việc điều chỉnh giá các mặt hàng thiết yếu.
Cục Quản lý giá cũng cho biết CPI bình quân 6 tháng đầu năm 2023 tăng 3,29% so với bình quân cùng kỳ năm 2022, đây là mức tăng CPI bình quân 6 tháng so với cùng kỳ năm trước thấp hơn của các năm 2014, 2017 và 2020, nhưng cao hơn hoặc bằng so với của các năm còn lại trong giai đoạn 10 năm 2014-2023; lạm phát cơ bản bình quân 6 tháng đầu năm 2023 tăng 4,74% so với bình quân cùng kỳ năm 2022 (cao nhất trong giai đoạn 2014 - 2023).
6 tháng đầu năm, diễn biến chỉ số CPI so với tháng trước theo số liệu của Tổng cục Thống kê cho thấy xu hướng tăng giá diễn ra tập trung vào các tháng Tết, nhưng sang đến tháng 3/2023 CPI đã quay đầu giảm kéo dài sang hết tháng 4/2023 và đến tháng 5/2023, tháng 6/2023 có xu hướng tăng nhẹ trở lại.
Theo các chuyên gia kinh tế, sự suy giảm mạnh của lạm phát trong 6 tháng đầu năm 2023 xuất phát từ những nguyên nhân chủ yếu do tốc độ tăng trưởng kinh tế ở mức thấp với tất cả các cấu thành của tổng cầu đều tăng trưởng chậm (đầu tư, tiêu dùng) hoặc sụt giảm (xuất khẩu).
Ngoài ra, tăng trưởng cung tiền cũng thấp, tổng phương tiện thanh toán tính đến ngày 20/6/2023 mới chỉ tăng 2,53% so với cuối năm 2022, thấp hơn cả thời kỳ xảy ra dịch bệnh COVID-19. Nguyên nhân chính khiến cung tiền tăng chậm, một mặt, là do tổng cầu yếu khiến nhu cầu tín dụng thấp, mặt khác, do các ngân hàng thương mại hạn chế cho vay khi lo ngại nợ xấu gia tăng.