Thu hoạch lúa mì trên cánh đồng ở Stavropol, Nga. Ảnh: AFP/TTXVN
Nhóm nhà khoa học tại Mỹ và Uruguay đã mô hình hóa tác động mà xung đột có thể gây ra đối với giá lúa mì và ngô trong 12 tháng tới, cũng như xem xét nhiều kịch bản khác nhau. Theo đó, nghiên cứu phát hiện nếu kim ngạch xuất khẩu ngũ cốc của Nga giảm 50% và xuất khẩu của Ukraine cũng giảm đáng kể trong thời gian trên, giá ngô sẽ tăng 4,6% và giá lúa mì sẽ tăng 7,2%, dù giả định rằng các nhà xuất khẩu khác có thể bù đắp lượng thiếu hụt ngũ cốc của hai nước. Nhóm nghiên cứu cho rằng giá ngũ cốc sẽ tiếp tục tăng chừng nào hoạt động xuất khẩu của Nga và Ukraine vẫn bị hạn chế.
Để bù đắp lượng ngũ cốc thiếu hụt, nghiên cứu cho rằng các nhà sản xuất ngũ cốc lớn khác trên thế giới cần tăng đáng kể diện tích trồng ngũ cốc. Theo mô hình dự báo, nếu Ukraine dừng toàn bộ hoạt động xuất khẩu ngũ cốc, Australia sẽ cần tăng 1%, Trung Quốc cần tăng 1,5%, Liên minh châu Âu (EU) tăng 1,9% và Ấn Độ cần tăng 1,2% diện tích trồng lúa mì. Tuy nhiên, nghiên cứu cho rằng việc thay đổi mục đích sử dụng đất này sẽ gây ra lượng khí thải tương đương với hơn 1 tỷ tấn CO2 vào bầu khí quyển.
Ông Jerome Dumortier, tác giả nghiên cứu tại Trường Các vấn đề công và môi trường thuộc Đại học Indianapolis, Mỹ, nhấn mạnh việc mở rộng diện tích trồng trọt kéo theo tăng phát thải khí carbon. Trong khi đó, hạn hán xảy ra tại Nam Mỹ, châu Âu và Trung Quốc, cùng với nhiều nước áp đặt biện pháp hạn chế xuất khẩu. Hiện chưa rõ liệu các nhà sản xuất ngũ cốc khác có thể đáp ứng nhu cầu của toàn cầu hay không. Trong bối cảnh này, ông Dumortier cho rằng giá ngũ cốc có thể tăng, thậm chí cao hơn so với mức dự báo của nghiên cứu.
Trước xung đột, Nga và Ukraine là hai nước xuất khẩu lúa mì lớn trên thế giới, chiếm khoảng 28% nguồn cung lúa mì toàn cầu. Xung đột xảy ra từ cuối tháng 2 năm nay khiến mùa màng tổn thất, cảng biển bị phong tỏa, các lệnh trừng phạt được áp đặt khiến giá ngũ cốc tăng trong ngắn hạn và làm dấy lên lo ngại về một cuộc khủng hoảng lương thực. Số liệu của tổ chức Nông lương Liên hợp quốc (FAO) cho thấy giá thực phẩm hiện tăng cao hơn 10% so với giá cách đây một năm.
Tháng 7 vừa qua, Tổng Thư ký Liên hợp quốc (LHQ) Antonio Guterres cảnh báo xung đột Nga-Ukraine cùng với tác động kéo dài do COVID-19 gây ra đối với thương mại sẽ dẫn đến cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu chưa từng có. Dù Nga và Ukraine đã ký các thỏa thuận do Thổ Nhĩ Kỳ và LHQ bảo trợ hồi tháng 7 nhằm nối lại hoạt động xuất khẩu ngũ cốc. Tuy nhiên, giới chuyên gia vẫn lo ngại xung đột có thể khiến giá thực phẩm tăng trong nhiều năm tới.