Khuyến khích phát triển kinh tế tập thể trong tất cả các ngành nghề

Theo Cục trưởng Cục Phát triển Hợp tác xã (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) Nguyễn Văn Đoàn tại buổi họp báo chuẩn bị cho hội nghị toàn quốc tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết TW 5, khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT và Diễn đàn kinh tế hợp tác và HTX năm 2019 vào ngày 14/10 tới đây tại Hà Nội, đến nay, mặc dù còn nhiều khó khăn, nhưng số lượng THT và HTX thành lập mới vẫn không ngừng tăng lên. Doanh thu và thu nhập của người lao động trong KTTT được cải thiện, trình độ cán bộ quản lý được nâng cao rõ rệt, KTTT từng bước hoạt động ổn định, lành mạnh, phát triển cả về quy mô, công nghệ, thị trường… qua đó, tác động tích cực đến kinh tế hộ thành viên, góp phần thực hiện xóa đói giảm nghèo, ổn định an ninh, chính trị, xã hội tại cộng đồng.

Báo cáo của 63 tỉnh, thành phố về phát triển KTTT thời gian qua, nhất là sau khi Quốc hội đã thông qua Luật HTX năm 2003, Luật HTX năm 2012 cùng với các chính sách hỗ trợ, ưu đãi của Nhà nước, tạo hành lang pháp lý tương đối đầy đủ cho HTX phát triển, đến ngày 31/12/2018, toàn quốc có 23.318 HTX, thu hút gần 6 triệu thành viên tham gia. Số lượng HTX tăng 8.911 HTX (khoảng gần 62%) so với năm 2003, trong khi số thành viên HTX giảm 352.047 người so với năm 2003.

Riêng 5 năm trở lại đây, sau khi Luật HTX 2012 có hiệu lực, hoạt động của HTX đi vào thực chất hơn, số HTX mới thành lập hoạt động tương đối đúng luật và hiệu quả. Một số Liên hiệp HTX hoạt động chưa chặt chẽ, chưa hiệu quả đã được giải thể theo đúng quy định của pháp luật. Đến ngày 31/12/2018, số lao động làm việc trong HTX là 1.150.173 người, tăng 128.390 người so với thời điểm ngày 31/12/2003 (khoảng 12,5%). Trong hai năm 2016 và 2017 số thành viên giảm mạnh so với thời điểm ngày 31/12/2003 là do các tỉnh rà soát cho giải thể những HTX ngừng hoạt động lâu năm, chỉ có tên trên danh nghĩa, hoạt động không đúng bản chất… Qua đó đã làm lành mạnh khu vực HTX, từng bước đưa các HTX hoạt động đúng bản chất là phục vụ thành viên.

Thông qua HTX, các hộ thành viên có điều kiện tham gia và được hỗ trợ của Nhà nước, của các chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Nhờ đó, thu nhập của người lao động cũng như của thành viên, hộ thành viên được cải thiện, góp phần giải quyết việc làm, đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn. Vị trí, vai trò, tầm quan trọng của HTX trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đã được nâng lên, tạo thuận lợi để nhiều HTX kiểu mới được thành lập.

“Đặc biệt, trong thời gian gần đây, số lượng HTX sản xuất theo chuỗi giá trị ngày càng gia tăng, đang dần trở thành phương thức sản xuất phổ biến để phát triển bền vững. Trong năm 2018, cả nước có gần 1.200 HTX tổ chức sản xuất gắn với chuỗi giá trị, áp dụng công nghệ cao, tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Nhiều HTX liên kết với các siêu thị, doanh nghiệp lớn để mở rộng thị trường tiêu thụ, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm, khả năng cạnh tranh. Một số HTX đã chủ động nghiên cứu, mở rộng thị trường, không những trong nước mà còn xuất khẩu...”, ông Nguyễn Văn Đoàn cho biết.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, KTTT vẫn còn những tồn tại, hạn chế như việc học tập, quán triệt Nghị quyết chưa được quan tâm đúng mức nên hiệu quả chưa cao, còn nặng tính hình thức; nhiều địa phương cơ sở chưa thấy rõ vai trò của HTX trong việc phát triển kinh tế - xã hội, nên mới chỉ dừng lại ở chủ trương, chưa có chỉ đạo xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện, không có cơ chế chính sách hỗ trợ cho các HTX trong quá trình thực hiện; Luật HTX và các văn bản hướng dẫn quy định các chính sách ưu đãi, hỗ trợ cho các HTX nhưng thực tế các chính sách này đi vào cuộc sống không nhiều; số lượng HTX được hưởng chính sách hỗ trợ, ưu đãi của Nhà nước còn hạn chế… Nhất là nhiều nơi chưa xây dựng được số đông mô hình HTX kiểu mới quy mô lớn, liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ theo chuỗi giá trị nông sản thông qua hợp đồng kinh tế.

Để khắc phục những tồn tại này trong giai đoạn 2021 – 2030, Cục Phát triển Hợp tác xã khẳng định giữ vững quan điểm KTTT là thành phần kinh tế quan trọng cùng kinh tế nhà nước dần trở thành nền tảng của nền kinh tế quốc dân theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XII và Cương lĩnh phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong giai đoạn tới.

Vì vậy, các bộ, ngành, địa phương cần tăng cường khuyến khích phát triển KTTT trên tất cả các ngành nghề của nền kinh tế; phát triển KTTT với nhiều hình thức hợp tác đa dạng, mà nòng cốt là HTX, dựa trên sở hữu của các thành viên và sở hữu tập thể; liên kết rộng rãi các hộ nông dân, người lao động, các hộ sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp vừa và nhỏ, không giới hạn quy mô, lĩnh vực và địa bàn để bảo đảm lợi ích của thành viên; hỗ trợ, xây dựng các mô hình KTTT kiểu mới gắn chặt với cách mạng công nghiệp 4.0…

Trên cơ sở báo cáo tổng kết của các bộ, ngành, các tổ chức chính trị xã hội, hiệp hội và 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã hoàn thiện dự thảo Báo cáo tổng kết thực hiện Nghị quyết TW 5, khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT và Diễn đàn kinh tế hợp tác và HTX năm 2019 để tổ chức hội nghị toàn quốc tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết này vào ngày 14/10 tại Hà Nội.