Nguy cơ ghế Tổng giám đốc WTO để trống trong nhiều tháng

Bất kỳ nhà lãnh đạo tương lai nào của WTO đều đứng trước nhiệm vụ khó khăn dẫn dắt tổ chức hiện đối mặt với một loạt cuộc khủng hoảng nghiêm trọng, trong đó có các cuộc đàm phán thương mại đình trệ và nổ lực làm giảm căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc.

Bên cạnh đó, WTO cũng phải hỗ trợ các quốc gia thành viên vượt qua cuộc suy giảm kinh tế toàn cầu nghiêm trọng do đại dịch viêm dường hô hấp cấp COVID-19 gây ra. Hiện WTO liên tục đối mặt với những chỉ trích gay gắt từ Mỹ, nước đã “vô hiệu hóa” cơ quan giải quyết tranh chấp của WTO, đồng thời cảnh báo sẽ rời khỏi tổ chức này. 

Nhiều nhà quan sát lo ngại rằng lập trường cứng rắn của Mỹ có thể ảnh hưởng tiêu cực tới tiến trình bổ nhiệm tân Tổng giám đốc của WTO, dẫn tới nguy cơ tổ chức này sẽ không có người đứng đầu trong tương lai gần.

Theo Giáo sư Manfred Elsig về quan hệ quốc tế tại Viện Thương mại Thế giới tại Bern (Thụy Sĩ), Mỹ yêu cầu tân Tổng giám đốc WTO phải chia sẻ mối quan ngại của Mỹ, trong đó phần lớn là về việc giải quyết lo ngại liên quan tới Trung Quốc. Giáo sư Elsig cho rằng Tổng giám đốc WTO được lựa chọn thông qua sự đồng thuận nên quan điểm “cứng rắn” của Mỹ sẽ khiến việc bầu cử trở nên phức tạp hơn. 

WTO đã đưa ra lịch trình lựa chọn 1 trong số 8 ứng cử viên chạy đua vào "ghế nóng" thay thế ông Azevedo trong vài tháng tới, trong đó có nhiều gương mặt khá quen thuộc trên trường quốc tế như cựu Bộ trưởng Thương mại Anh Liam Fox, cựu Bộ trưởng Kinh tế Saudi Arabia Mohammed al-Tuwaijri, cựu Phó Tổng Giám đốc WTO người Mexico Jesus Seade Kuri hay Bộ trưởng Thương mại Hàn Quốc Yoo Myung-hee. 

Tuy nhiên, ông Elsig cho biết tiến trình này đã bị "tê liệt" và nhiều thành viên WTO muốn chờ cho đến sau cuộc bầu cử Mỹ, với hy vọng Chính phủ Mỹ sẽ thay đổi quan điểm về vấn đề này. 

Giữa tháng 5 vừa qua, Tổng Giám đốc đương nhiệm của WTO Roberto Azevedo đã bất ngờ thông báo quyết định từ chức vì lý do gia đình, sớm hơn một năm trước khi nhiệm kỳ thứ hai của ông chính thức kết thúc. Quyết định này của ông Azevedo đã buộc WTO phải  đẩy nhanh tiến trình bầu chọn nhà lãnh đạo mới vốn thường kéo dài trong một thời gian. 

Theo kế hoạch, WTO sẽ bắt đầu 3 vòng tham vấn vào tháng tới để dần thu hẹp danh sách ứng cử viên. Tiến trình bầu chọn nhà lãnh đạo WTO dự kiến sẽ kéo dài đến giữa tháng 11/2020.

Kể từ khi thành lập vào năm 1995, WTO đã có 3 tổng giám đốc là người châu Âu, trong khi châu Đại Dương, châu Á và Nam Mỹ - mỗi châu lục từng có 1 người đảm nhận cương vị này. Mỗi nhiệm kỳ kéo dài 4 năm và ứng cử viên đắc cử phải nhận được sự ủng hộ đa số của 164 nước thành viên WTO qua mỗi lần bình chọn.