Tại Diễn đàn cấp cao tầm nhìn và phát triển đột phá trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ 4 tổ chức sáng ngày 13/7 tại Hà Nội, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường đã chia sẻ về việc ứng dụng công nghệ vào nông nghiêp trong cách mạng công nghiệp lần thứ 4.
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường. Ảnh: Hữu Vinh |
Năm 2017, giá trị xuất khẩu nông lâm thuỷ sản đạt 36,37 tỷ USD và năm 2018 Việt Nam đang phấn đấu xuất khẩu trên 40 tỷ USD. Hàng nông sản của Việt Nam đã xuất khẩu đi 180 quốc gia trên thế giới với 10 mặt hàng có giá trị xuất khẩu trên 1 tỷ USD. |
Nông nghiệp công nghệ cao (NNCNC) là hướng đi tất yếu để đưa nền nông nghiệp Việt Nam bắt kịp với thế giới. Thời gian qua, phát triển NNCNC đã đạt được kết quả khả quan gì, thưa ông?Công nghệ cao, công nghệ tiên tiến đã và đang được ứng dụng trong từng khâu hoặc trong cả chuỗi sản xuất để mang lại giá trị gia tăng cao cho sản phẩm nông nghiệp, thúc đẩy xây dựng các vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.
Cụ thể, ứng dụng công nghệ tự động, bán tự động trong sản xuất nông nghiệp đã góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất, sản phẩm đảm bảo tiêu chuẩn ATTP (sản xuất rau hoa trong nhà kính như đối với cây rau: Doanh thu đạt từ 2,5 tỷ đồng đến 9 tỷ đồng/ha, lợi nhuận đạt từ 1,6 đến 4,9 tỷ đồng/ha. Đối với cây hoa: Doanh thu đạt từ 0,5 tỷ đồng đến 9,9 tỷ đồng/ha, lợi nhuận đạt từ 0,3 đến 5,4 tỷ đồng/ha; nuôi tôm thẻ chân trắng đã nâng cao năng suất chất lượng tôm, năng suất đạt 40 tấn/ha gấp 40 lần so với sản xuất đại trà, chi phí sản xuất giảm 30 - 35% so với quy trình cũ; sản xuất bò sữa, năng suất sữa đạt trên 30 lít/bò/ngày, chất lượng tốt…).
Tính đến tháng 6/2018, cả nước đã có 35 khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao do Thủ tướng Chính phủ và UBND các tỉnh thành lập, trong đó Thủ tướng Chính phủ thành lập 3 khu: Hậu Giang, Phú Yên, Bạc Liêu. Ngoài ra, 8 khu nông nghiệp ứng dụng CNC đang được khẩn trương thực hiện, cụ thể: 3 khu ở Bình Dương, TP Hồ Chí Minh, Khánh Hòa đã đi vào hoạt động với một số mô hình khá hiệu quả; khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao Lâm Đồng đã được Bộ tổ chức thẩm định hồ sơ, tỉnh đang hoàn thiện hồ sơ sau thẩm định để có đầy đủ căn cứ trình Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định.
Về vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, căn cứ các tiêu chí quy định tại Quyết định 66/2015 của Thủ tướng Chính phủ, đã có 5 vùng nông nghiệp ứng dụng CNC thâm canh tôm, hoa, lúa được 4 địa phương công nhận ở: Kiên Giang, Lâm Đồng, Phú Yên, An Giang. Tuy số lượng vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao còn hạn chế, nhưng từ khi Luật Công nghệ cao được ban hành, đã có hàng nghìn tỷ đồng đầu tư phát triển ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp từ các doanh nghiệp và địa phương.
Trên thực tế, nhiều vùng sản xuất NNCNC đã được xây dựng và phát triển khắp cả nước như: Vùng sản xuất lúa giống, gạo thương phẩm chất lượng cao; vùng sản xuất trái cây hàng hoá theo quy trình VietGAP tự động tưới tiêu, bón phân; vùng sản xuất rau an toàn, rau hữu cơ trong hệ thống nhà màng, nhà kính; vùng chăn nuôi gia súc gia cầm quy mô công nghiệp áp dụng quy trình tự động hoá và tiêu chuẩn VietGAPH, GlobalGAPH. Đến nay có 40 doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng CNC được cấp giấy chứng nhận còn hiệu lực.
Mô hình nuôi tôm siêu thâm canh tại Cà Mau. Ảnh: Huỳnh Thế Anh - TTXVN |
Mặc dù, nền NNCNC ại Việt Nam bước đầu đã hình thành, nhưng vẫn còn một số tồn tại, đóng góp của khoa học và đổi mới công nghệ trong tăng trưởng nông nghiệp còn hạn chế. Năng suất lao động nông nghiệp còn thấp, chưa tương xứng với đòi hỏi của một nước mới nổi với thu nhập trung bình. Phát triển doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực khoa học công nghệ nông nghiệp trong những năm qua còn gặp nhiều khó khăn.
Công nghiệp chế biến nông sản và công nghiệp - dịch vụ hỗ trợ nông nghiệp chưa thu hút được nhiều doanh nghiệp đầu tư và đổi mới công nghệ. Thiếu hạ tầng kết nối, hạ tầng thông tin trong nông nghiệp nông thôn. Khó tiếp cận vốn cho nghiên cứu và ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp. Hơn nữa, kinh tế hộ với ruộng đất manh mún đã gây lực cản cho việc ứng dụng công nghệ cao (cơ giới hóa, tự động hóa) trên quy mô lớn, vì vậy hiệu quả sản xuất nông nghiệp chưa cao. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao chưa đồng bộ.
Bên cạnh đó, chưa có nhiều công nghệ cao trong nông nghiệp có thể áp dụng có hiệu quả cao tại Việt Nam. Trong tổ chức sản xuất, chưa có sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp vào mối liên kết giữa nghiên cứu KH&CN và chuyển giao, ứng dụng. Liên kết giữa 3 nhà khoa học - doanh nghiệp - nông dân còn yếu và thiếu bền vững, số lượng doanh nghiệp trong nông nghiệp còn ít, chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ; các hộ dân sản xuất kinh doanh NNCNC, nông nghiệp sạch thiếu thông tin đầy đủ về thị trường tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp trong nước và xuất khẩu; nhiều địa phương chưa chủ động quy hoạch, bố trí đất sạch, xây dựng chính sách đặc thù trên cơ sở khai thác lợi thế, thu hút doanh nghiệp đầu tư xây dựng và phát triển các khu đã quy hoạch...
Để giải quyết các bài toán khó này, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần làm gì trong thời gian tới, thưa ông?Trước hết, để phát triển NNCNC cần chú trọng nâng cao trình độ cán bộ kỹ thuật, quản trị, nâng cao chất lượng đào tạo đại học, cao đẳng, dạy nghề để cung ứng lực lượng lao động chất lượng cao. Thứ hai là đầu tư công cho phát triển khoa học công nghệ nông nghiệp, ưu tiên hỗ trợ đầu tư hạ tầng trong các khu, vùng NNCNC, các cụm liên kết ngành kinh doanh nông nghiệp. Thứ ba là nâng cao năng lực nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ và phát triển thị trường khoa học công nghệ tại Việt Nam, nhanh chóng nâng cao năng lực công nghệ trong nước, trình độ thiết kế, chế tạo, ứng dụng công nghệ phục vụ sản xuất nông nghiệp. Thư tư là tạo vốn cho doanh nghiệp phát triển khoa học công nghệ trong nông nghiệp, mở rộng các loại tài sản để các doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao được thế chấp vay vốn, đổi mới quản lý nhà nước, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong triển khai các dịch vụ hành chính công tại các cơ quan hành chính.Cuối cùng là phát triển các mô hình doanh nghiệp khởi nghiệp bằng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!