Dây chuyền chế biến tôm xuất khẩu tại nhà máy của Công ty Cổ phần thủy sản Minh Phú Hậu Giang. Ảnh minh họa: Vũ Sinh/TTXVN
Những tác động đó đến từ việc ngắt hệ thống thanh toán quốc tế (SWIFT) các ngân hàng quốc tế lớn của Nga; phong tỏa tài sản của các ngân hàng tập đoàn lớn; ngăn cản xuất nhập khẩu; ngừng cung cấp tín dụng; đứt gãy chuỗi cung ứng, sự mất giá của đồng rúp, tăng lạm phát, bất ổn thị trường chứng khoán toàn cầu…
Việt Nam cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi các rủi ro về thanh toán quốc tế, đứt gãy chuỗi cung ứng trong xuất nhập khẩu bởi các hãng tàu lớn đã tuyên bố không vận chuyển đi và đến Nga dẫn đến tăng chi phí vận chuyển; tăng chi phí đầu vào nhập khẩu đối với hàng hóa cơ bản; nhu cầu suy giảm ở Nga, Ucraine và các nước liên quan.
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Việt Nam xuất khẩu sang Nga năm 2021 khoảng 550 triệu USD hàng nông, lâm, thủy sản; trong đó một số mặt hàng có giá trị xuất khẩu đáng kể như thủy sản khoảng 164 triệu USD, chiếm 3% tổng giá trị xuất khẩu thủy sản; cà phê 173 triệu USD, chiếm khoảng 6%; tiêu, điều 60 triệu USD, chiếm khoảng 2%.
Bên cạnh đó, Việt Nam cũng nhập khẩu từ Nga và Ucraine nhiều nguyên liệu đầu vào cho sản xuất nông nghiệp trong nước như lúa mỳ, ngô, phân bón… Trong điều kiện bình thường Việt Nam có thể nhập khẩu đến 1 triệu tấn lúa mỳ, chiếm khoảng 20% tổng khối lượng nhập khẩu lúa mỳ; 3% tổng khối lượng nhập khẩu ngô làm thức ăn chăn nuôi; riêng phân bón chiếm khoảng 10% tổng giá trị nhập khẩu phân bón. Tổng giá trị nhập khẩu nông, lâm, thủy sản từ Nga vào Việt Nam năm 2021 khoảng 500 triệu USD.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến cho biết, khi căng thẳng xảy ra, giao dịch xuất khẩu sang Nga đều phải tạm dừng do rủi ro về giao dịch ngân hàng, thiếu tàu vận chuyển và chi phí cao. Các doanh nghiệp hiện nay đều phải theo dõi tình hình để xử lý hàng tồn hoặc tìm cách xuất khẩu sang các thị trường khác.
Việc thiếu hãng tàu và tăng chi phí vận chuyển khiến các doanh nghiệp nhập khẩu đầu vào của Việt Nam phải tạm dừng giao dịch với Nga và chuyển sang tìm nhà cung ứng từ các nước khác như: Australia, Nam Mỹ, Nam Phi.
Quan trọng hơn là sự thiếu hụt nguồn cung từ Nga và Ucraine làm tăng giá nguyên liệu đầu vào cho sản xuất trên toàn cầu. Trong khi đó, thời gian gần đây giá nguyên liệu đầu vào như: lúa mỳ, ngô… đã tăng lên khoảng 10-20%, giá phân bón tăng trên 20% và ảnh hưởng xấu đến ngành chăn nuôi, trồng trọt.
Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho biết, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ theo dõi sát tình hình, phối hợp chặt chẽ với hiệp hội ngành hàng và Ngân hàng Nhà nước để hỗ trợ thanh toán cho các doanh nghiệp đã có hàng xuất đi Nga nhưng giao dịch tài chính đang bị đình trệ.
Bộ sẽ làm việc với các hiệp hội ngành hàng như: Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), Hiệp hội cà phê – Ca cao Việt Nam (VICOFA), Hiệp hội điều, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam… để bàn giải pháp xử lý khó khăn trước mắt do ngưng trệ thị trường Nga và Ucraine. Đồng thời tìm giải pháp đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, kể cả các thị trường trước đây có lượng nhập khẩu khá lớn từ Nga, Ucraine đối với các mặt hàng như: thủy sản, gỗ và nội thất.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ làm việc với các doanh nghiệp nhập khẩu nguyên liệu đầu vào để bàn giải pháp ổn định giá đầu vào cho sản xuất nông nghiệp trong nước. Cùng với đó là tăng cường thu hút doanh nghiệp đầu tư để chủ động trong đầu vào thiết yếu cho sản xuất nông nghiệp, hệ thống chế biến và logistics nông nghiệp.