Các công ty vũ khí Nga và Anh cạnh tranh bán thiết bị quốc phòng cho Ấn Độ. Ảnh: AFP
Gần một năm kể từ khi xung đột ở Ukraine nổ ra, New Delhi vẫn duy trì mối quan hệ quốc phòng với với các nhà sản xuất vũ khí, công ty dầu mỏ và khí đốt của Nga. Điều đó cũng diễn ra trong bối cảnh cường quốc Nam Á này đang đàm phán các thỏa thuận thương mại lớn với các đối thủ toàn cầu của Moskva và khi nước này đảm nhận chức Chủ tịch luân phiên G20.
Tuy nhiên, có những hy vọng rằng các mối quan hệ quốc phòng sâu sắc hơn và hiệp định thương mại tự do với Anh có thể bắt đầu giúp Ấn Độ phá vỡ thói quen trên. Cụ thể, triển lãm hàng không quy mô lớn của Ấn Độ đã chứng kiến các công ty Nga và Anh tranh nhau bán thiết bị quốc phòng cho "gã khổng lồ" Nam Á.
Đại sứ Ukraine tại Anh Vadym Prystaiko nói với tờ Politico rằng thỏa thuận giữa Anh và Ấn Độ mang đến “một cơ hội để giảm đáng kể ảnh hưởng của Moskva” đối với New Delhi.
"Lòng tin"
Cuộc xung đột ở Ukraine đã khiến Anh, Mỹ, EU và các đồng minh quốc tế của họ áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với các thực thể quân sự Nga và đóng băng tài khoản của họ, nhằm chặn họ khỏi thị trường thương mại quốc tế, cùng với các công ty dầu khí của Moskva.
Mặc dù vậy, Ấn Độ đã không đưa ra các biện pháp trừng phạt và vẫn duy trì thương mại song phương với Nga, vốn đã tăng lên đến 30 tỷ USD vào năm 2022 - một mức tăng lớn so với năm 2021.
Mặc dù Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã kêu gọi “ngoại giao và đối thoại, đồng thời chấm dứt bạo lực ngay lập tức" liên quan đến cuộc xung đột, nhưng Ấn Độ tiếp tục mua vũ khí và dầu từ Nga.
Anh hiện chỉ chiếm 3% nguồn cung cấp quốc phòng của Ấn Độ. Tuy nhiên, các công ty quốc phòng và hàng không vũ trụ của họ hiện đang thấy cơ hội để chiếm lấy thị phần của Nga.
Rolls-Royce và BAE Systems của Anh là một phần của phái đoàn tham dự Aero India, triển lãm hàng không lớn nhất châu Á mới diễn ra. Cuộc triển lãm được tổ chức tại một căn cứ Không quân ở Bengaluru.
Trong một dấu hiệu của sự cạnh tranh khốc liệt để giành được các hợp đồng quốc phòng ở Ấn Độ, khoảng 200 loại vũ khí và thiết bị quân sự khác nhau của Nga - bao gồm cả máy bay chiến đấu tàng hình Sukhoi Su-57 của Nga - cũng được rao bán tại triển lãm.
Các công ty hàng không vũ trụ của Nga đã đặt chỗ trong ít nhất hai gian hàng lớn tại Aero India. Đại sứ quán Ấn Độ tại Moskva đã quảng cáo sự kiện này trên trang Facebook của mình. New Delhi thậm chí còn hợp tác với Nga để sản xuất phiên bản mới nhất của súng trường tấn công AK-203. Trước Aero India, truyền thông nhà nước Nga đưa tin New Delhi có đơn đặt hàng vũ khí và thiết bị quân sự trị giá hơn 10 tỷ USD từ Moskva.
Liên đoàn Công nghiệp Ấn Độ đã mời các công ty dầu khí, hàng không vũ trụ, khai thác mỏ, dịch vụ tài chính, viễn thông và xi măng của Nga đến New Delhi và Mumbai vào tháng 12 năm ngoái để thúc đẩy kinh doanh, một số sự kiện có sự ủng hộ và giúp đỡ của Chính phủ Ấn Độ. Một số mặt hàng có thể được coi là “lưỡng dụng” vì chúng có cả ứng dụng quân sự và dân sự.
Các chuyên gia cho rằng giảm bớt sự phụ thuộc của Ấn Độ vào Nga không phải là việc đơn giản.
Atul Dinkar Rane, Giám đốc của nhà sản xuất tên lửa siêu thanh BrahMos Aerospace Nga-Ấn cho rằng các biện pháp trừng phạt của phương Tây và nỗ lực phá vỡ quan hệ quốc phòng của hai nước “sẽ chỉ thất bại vì mối quan hệ này được xây dựng dựa trên lòng tin”.
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov và người đồng cấp Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar bắt tay trong cuộc họp báo chung. Ảnh: AFP
Các quan chức Ấn Độ cho rằng New Delhi đang hoạt động trong một thế giới phức tạp. Vikram Doraiswami, Cao ủy Ấn Độ tại Anh, cho biết trong một bài phát biểu: “Không có quốc gia nào hoàn toàn tuân theo chính sách đối ngoại dựa trên các giá trị", đồng thời ví mối quan hệ của Ấn Độ với Trung Quốc, Nga và phương Tây như “một bàn cờ vua với nhiều người chơi và ở nhiều cấp độ”.
“Chúng tôi không thể thay thế phần cứng như vậy”, ông Doraiswami nói về thiết bị quốc phòng của Nga, lập luận rằng làm như vậy có nghĩa là Ấn Độ phải thay đổi học thuyết chiến tranh, đào tạo và tìm kiếm các phụ tùng thay thế mới - đặc biệt trong bối cảnh nước này phải đối mặt với “hai khu biên giới nóng bỏng” với Trung Quốc và Pakistan.
Lo ngại rò rỉ công nghệ quân sự với Nga
Rahul Roy-Chaudhury, nhà nghiên cứu về Nam Á tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) nhận định: “Ấn Độ đã nói rõ rằng chính sách đối ngoại 'đa liên kết' của họ đòi hỏi nước này phải cân bằng mối quan hệ giữa Mỹ và Nga trong bối cảnh sự trỗi dậy của nước láng giềng lớn nhất và hùng mạnh hơn là Trung Quốc. Nhưng chiến lược này 'đã gặp thách thức và căng thẳng nghiêm trọng do cuộc xung đột Nga - Ukraine'".
Ông Roy-Chaudhury nói thêm: “Các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với Nga và việc Nga mất thiết bị quân sự trong cuộc xung đột ở Ukraine đã làm trì hoãn hoặc làm gián đoạn việc cung cấp cho Ấn Độ. Điều này đã tạo ra một sự thay đổi với Ấn Độ, trong nỗ lực thúc đẩy tiếp thu công nghệ tiên tiến của phương Tây để sản xuất ở Ấn Độ”.
Phát hiện ra cơ hội, Anh nên “cung cấp các giải pháp thay thế công nghệ để giảm sự phụ thuộc của Ấn Độ vào Nga, bất chấp những khác biệt rõ ràng về cuộc xung đột ở Ukraine”, chuyên gia Roy-Chaudhury lưu ý.
Đó là một ý tưởng đã xuất hiện ở London. Năm ngoái, Anh đã đưa Ấn Độ vào chương trình mua sắm nhanh thiết bị quốc phòng - động thái đầu tiên như vậy được cung cấp cho một quốc gia ở Ấn Độ-Thái Bình Dương - trong một sự thay đổi nhằm giảm thủ tục và rút ngắn thời gian giao hàng liên quan đến mua sắm quốc phòng. Một thỏa thuận thương mại giữa Anh và Ấn Độ - vẫn đang được thực hiện sau một năm đàm phán - có thể giúp thúc đẩy điều này.
Tuy nhiên, ông Roy-Chaudhury cho biết các quan chức quốc phòng phương Tây lo lắng về “khả năng 'rò rỉ' công nghệ phương Tây từ Ấn Độ sang Nga và các vấn đề trách nhiệm pháp lý đối với thiết bị quân sự được chế tạo ở Ấn Độ bằng công nghệ phương Tây”.
Một báo cáo của tổ chức tư vấn quốc phòng Anh RUSI năm ngoái đã cảnh báo rằng các bộ phận nhâp vào Ấn Độ - đặc biệt là hàng hóa lưỡng dụng có thể được sử dụng cho mục đích dân sự hoặc quốc phòng - có nhiều khả năng sẽ hỗ trợ cho lĩnh vực vũ khí của Nga.