Bộ binh Thổ Nhĩ Kỳ - Liều thuốc tiên giải độc IS?

Trước những căng thẳng hiện hữu dọc đường biên giới với Syria, có vẻ như Thổ Nhĩ Kỳ đã từ bỏ sự lưỡng lự ban đầu để có một lập trường chủ động hơn trong cuộc chiến chống nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.


Thời khắc đã điểm

Những ngày này, hơn 15.000 người tị nạn mà phần lớn là người Kurd đã vượt qua biên giới vào Thổ Nhĩ Kỳ, rời bỏ thành phố biên giới Kobane nơi đang diễn ra những trận giao tranh ác liệt giữa lực lượng của người Kurd và phiến quân IS.

Và khi súng cối và đạn pháo IS liên tục cày xới đất đai Thổ Nhĩ Kỳ, chính quyền Ankara có vẻ như đã nhận ra rằng Thổ Nhĩ Kỳ không thể tách biệt khỏi những tác động tiêu cực của cuộc chiến chống IS của liên quân do Mỹ dẫn đầu.

Bên cạnh đó, việc các nhà ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ bị IS bắt giữ làm con tin tại Mosul trong 3 tháng được trả tự do đã giúp Thổ Nhĩ Kỳ rảnh tay để đánh giá lại chiến lược của nước này với chế độ khủng bố ở phía nam. Thời điểm có vẻ như đã đến.

Bộ binh và xe tăng của Thổ Nhĩ Kỳ đã vào vị trí dọc đường biên giới với Syria, chờ đợi mệnh lệnh từ Ankara, nơi Quốc hội hôm 2/10 đã bỏ phiếu cho phép chính phủ có hành động quân sự chống IS tại Syria và Iraq nếu cần thiết.

Động thái này đặt ra một câu hỏi mới: Liệu lực lượng vũ trang Thổ Nhĩ Kỳ có thể là nhân tố làm thay đổi cục diện trong cuộc chiến chống IS của liên quân quốc tế?

Nước cờ Thổ Nhĩ Kỳ…

Trở về sau chuyến đi tham dự khóa họp Đại Hội đồng Liên hợp quốc ở New York mới đây, Tổng thống Recep Tayyip Ergogan đã vận động chiến dịch thành lập một vùng trú ẩn ở Bắc Syria và Iraq, vừa để tạo ra một địa điểm tị nạn cho những người Kurd đang mắc kẹt ở Thổ Nhĩ Kỳ, vừa là một vùng đệm giữ chiến sự tránh xa quốc gia này.

Tuy nhiên, sự can thiệp rất có khả năng sẽ tốn kém này của Thổ Nhĩ Kỳ gần như không xuất phát từ sự quan tâm. Mục đích của nó cũng không phải là để đánh đuổi IS khỏi Syria hay Iraq.

Thay vào đó, hành động này sẽ giải phóng vùng biên giới của Thổ Nhĩ Kỳ, cho phép những người Kurd tị nạn và chiến binh vũ trang tình nguyện quay trở lại gia đình của họ ở phía nam. Đồng thời, nó cũng cho phép Thổ Nhĩ Kỳ tăng cường sự kiểm soát với những vùng đất của người Kurd, nơi ở trong tình trạng vô chính phủ.


Không chỉ mang ý nghĩa xây dựng tính hợp pháp thuần túy cho cuộc chiến chống IS như sự hợp tác của các quốc gia Arab với liên quân do Mỹ cầm đầu tạo ra, sự hỗ trợ của Thổ Nhĩ Kỳ còn đem lại nhiều ý nghĩa khác.

Việc các nước phối hợp hành động quân sự, kết hợp khả năng tác chiến trên không lẫn trên bộ sẽ hỗ trợ đắc lực cho việc đánh đuổi IS khỏi các vị trí chiếm đóng hiện tại, tiến tới không chỉ là chiếm giữ mà quan trọng nhất là nắm giữ các vùng lãnh thổ này.

Nhờ sự huấn luyện của NATO, quân đội của Thổ Nhĩ Kỳ trên mặt đất có thể phối hợp với các đối tác trên bầu trời, tạo ra sự trinh sát cần thiết cũng như thực hiện việc chiếm giữ các mục tiêu, qua đó làm tăng tính hiệu quả của các cuộc không kích và hạn chế tổn thất khác.

Một ưu thế nữa phải kể đến là việc các căn cứ của Thổ Nhĩ Kỳ nằm gần khu vực hoạt động của liên quân. Nhờ vậy các chiến đấu cơ của liên quân hiện đang đặt căn cứ ở vùng Vịnh sẽ có thêm thời gian trên không và phản ứng nhanh hơn với những thay đổi trên mặt đất.

Đúng nhưng chưa đủ

Dẫu vậy, lời cam kết quân sự của Ankara cho cuộc chiến tại Syria và Iraq, cả về mặt chiến lược và hành động, sẽ không phải là liều thuốc tiên cho những căn bệnh xã hội – chính trị đã mở đường cho sự trỗi dậy của IS.

Từ góc nhìn chiến lược, nếu không có một nỗ lực trong khu vực nhắm vào những nguyên nhân gốc rễ xã hội – chính trị sâu xa đã châm ngòi cho sự nổi loạn ở Iraq từ năm 2003 và tại Syria năm 2011 thì sẽ không có một giải pháp quân sự thuần túy nào có thể hóa giải “trào lưu” jihad ở đây.

Từ góc nhìn của một chiến dịch quân sự, việc thành lập những "thiên đường" an toàn ngay cả với sự hỗ trợ của bộ binh Thổ Nhĩ Kỳ, cũng vẫn sẽ luôn là một phương án có phạm vi hạn chế bởi lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ nhiều khả năng sẽ không can thiệp sâu vào những vùng đất của các phần tử jihad quanh Raqqa hay Mosul, việc sẽ khiến IS có đủ không gian để tác oai tác quái.

Không những vậy, IS cũng đã chứng minh tính thích nghi và linh động cao trong cách hành động của chúng. Kể từ khi các cuộc không kích của Mỹ diễn ra hơn sáu tuần trước, IS đã có sự chuyển đổi sang hình thức ẩn nấp trong các khu vực dân cư. Và như vậy, ngay cả bộ binh Thổ Nhĩ Kỳ với sự triển khai trong phạm vi hạn chế cũng sẽ gặp khó khăn trong việc đánh bại IS trên mảnh đất của chúng.

Xét ở trung hạn, dù bộ binh Thổ Nhĩ Kỳ có thể tạo ra lợi thế tại khu vực của người Kurd, nhưng họ sẽ không đóng vai trò là nhân tố thay đổi cục diện ở Syria hay Iraq, giải quyết một vấn đề mang tính xã hội – chính trị chỉ bằng phương tiện và trên phương diện quân sự.

Do vậy, có thể thấy bộ binh Thổ Nhĩ Kỳ không phải là lực lượng sẽ được các đối tác Arập và phương Tây lựa chọn để gánh vác trọng trách làm suy giảm sức mạnh các trung tâm của IS một cách có hiệu quả, cũng như có khả năng dự báo trước những thay đổi về mặt xã hội – chính trị cần thiết nhằm xây dựng và duy trì sự ổn định trong khu vực.


Anh Tiếu (Theo CNN)