Dư luận Đức những ngày qua dành phần lớn thời lượng phân tích, đánh giá "tổ tò vò" tại Đại sứ quán Mỹ ở Berlin, từ cách chọn địa điểm xây dựng, kiến trúc tòa đại sứ, tới những tác động từ việc theo dõi chiếc điện thoại di động của Thủ tướng Đức Angela Merkel đối với mối quan hệ giữa cường quốc số 1 thế giới với quốc gia có nền kinh tế lớn nhất châu Âu.
Địa điểm không thể đẹp hơn
Theo báo chí Đức, tình báo Mỹ không chỉ nhắm mục tiêu theo dõi chiếc điện thoại di động của bà Merkel mà còn lấy Đại sứ quán Mỹ ở Berlin làm ổ thu thập thông tin tình báo và điều này tạo ra những nguy cơ nghiêm trọng đối với mối quan hệ giữa hai quốc gia đồng minh.
Hệ thống nghe lén được cho lắp đặt trên tầng 4 của tòa đại sứ. |
Đại sứ quán Mỹ nằm ngay bên Cổng thành Brandenburg, trên quảng trường Paris nối với đại lộ "Under den Linden" ở Berlin. Đây là địa điểm "đắc địa", là mơ ước của giới ngoại giao, bởi nó không những là vị trí trung tâm của thủ đô mà theo đường chim bay, chỉ cách tòa nhà Quốc hội khoảng 300 m và Phủ thủ tướng chừng 800 m.
Tòa nhà trị giá 180 triệu euro này, được chính thức khánh thành ngày 4/7/2008, có cổng chính nhìn ra Quảng trường Paris, phía tây chạy song song với đường Ebertstrasse và phía nam giáp với đường Behrenstrasse. Công ty Moore Ruble Yudell của Mỹ đã hoàn tất bản thiết kế từ năm 1996 và sau đó đã được thay đổi nhiều lần vì các lý do an ninh và mong muốn của chính quyền sở tại. Báo chí Đức lúc đó đã kịch liệt phê phán kiến trúc tầm thường, phi thẩm mỹ của tòa nhà, song cũng nhận định đó là một "pháo đài", được thiết kế vì lý do an ninh.
Tổ tò vò trong Đại sứ quán Mỹ
Từ các thông tin tuyệt mật bị rò rỉ, giới chức Đức nghi ngờ tầng thượng của Đại sứ quán Mỹ được sử dụng để nghe lén các cuộc điện đàm di động từ tòan bộ khu vực chính phủ ở Berlin, trong đó có điện thoại của bà Merkel.
Chính nhà báo điều tra người Anh Duncan Campbell khẳng định rằng Mỹ đã dùng những tấm chắn đặc biệt làm từ vật liệu điện môi để nguỵ trang cho tầng thượng của tòa sứ quán, giống như họ đã làm với các tòa sứ quán khác trên thế giới.
Từ tầng bốn của tòa nhà, một đơn vị đặc biệt gồm lực lượng của Cục Tình báo trung ương (CIA) và Cơ quan An ninh quốc gia (NSA) có thể giám sát phần lớn thông tin truyền thông từ tòa nhà chính phủ Đức. Lực lượng thuộc "Cơ quan Thu thập thông tin tình báo đặc biệt" (SCS) này chủ yếu làm việc tại các khu vực được che chắn ở đại sứ quán. Họ cũng có thẻ ngoại giao và được hưởng các quyền miễn trừ.
Theo các tài liệu mật được tiết lộ, SCS vận hành các thiết bị nghe trộm hết sức tinh vi, có thể bắt được hầu như mọi thông tin liên lạc thông thường, từ sóng di động, mạng không dây tới liên lạc vệ tinh, kể cả các sóng cực ngắn. Những thiết bị này được nguỵ trang bên ngoài bằng những tấm vật liệu điện môi, không cản sóng vô tuyến, kể cả với những tín hiệu yếu.
Ban đầu là những cáo buộc, sau đó chính NSA xác nhận đã nghe lén điện thoại di động của Thủ tướng Merkel, dù khẳng định đã không báo cáo vụ việc cho Tổng thống Obama. Sự việc đã bị đẩy tới mức có thể gây đe dọa nghiêm trọng cho quan hệ đối tác xuyên Đại Tây Dương.
Quốc hội Đức đã lên lịch tiến hành một phiên họp riêng về các vụ nghe lén của Mỹ vào ngày 18/11 tới, trong đó các nghị sĩ nhiều khả năng sẽ quyết định thành lập một uỷ ban điều tra về hành động theo dõi của Mỹ.
Theo các nhà phân tích, quan hệ Đức-Mỹ chắc chắn sẽ đứng trước nhiều trắc trở và để khôi phục niềm tin sẽ là một quá trình lâu dài. Obama hay NSA phải chịu trách nhiệm trước việc nghe lén đồng minh, điều đó không còn quan trọng.
Bài và ảnh: Mạnh Hùng (P/v TTXVN tại Đức)