Ông Trump chiến thắng, cuộc chiến Ukraine liệu có kết thúc ‘trong 24 giờ’?

Với chiến thắng của ông Donald Trump trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, người dân Ukraine hiện phải đối mặt với sự thay đổi chính sách gần như chắc chắn của Washington trong bối cảnh cuộc chiến đang bất lợi với họ. Nga đã có một số bước tiến nhanh nhất về lãnh thổ trong những tháng gần đây và nhiều quốc gia đang nỗ lực ngoại giao để tìm ra giải pháp đàm phán.

Trong chiến dịch vận động, ông Trump đã chỉ trích việc Mỹ tiếp tục viện trợ cho Ukraine và cam kết rằng ông có thể chấm dứt chiến tranh “trong vòng 24 giờ”, nhưng không nói rõ bằng cách nào. Các nhà ngoại giao ở Kiev cũng cho biết từ trước cuộc bầu cử rằng không rõ sáng kiến ​​nào của ông Trump sẽ phù hợp với các cuộc đàm phán về Ukraine. Trong bài phát biểu tuyên bố chiến thắng trong ngày 6/11, ứng cử viên đảng Cộng hòa cũng nhấn mạnh: "Tôi sẽ không bắt đầu một cuộc chiến. Tôi sẽ ngăn chặn các cuộc chiến".

Nhưng khi ông Trump tuyên bố chiến thắng trong ngày 6/11, chiến sự vẫn đang diễn ra ác liệt ở Ukraine. Báo động trên không vang lên ở Kiev và bộ tư lệnh tham mưu của Ukraine báo cáo rằng Nga đã tiến hành 71 cuộc không kích trong ngày, tính đến 22h00 ngày 5/11.

Đây là một cuộc xung đột mà không có lính Mỹ nào tham chiến nhưng chính sách của Mỹ lại có ảnh hưởng rất lớn. Mỹ là nhà tài trợ quan trọng nhất của Ukraine về hỗ trợ quân sự và tài chính, mặc dù các quốc gia thuộc Liên minh châu Âu cung cấp hàng hóa nhiều hơn.

Tổng thống Volodymyr Zelensky của Ukraine đã rất nhanh chóng gửi lời chúc mừng, viết rằng ông đánh giá cao "cam kết của Tổng thống Trump đối với cách tiếp cận 'hòa bình thông qua sức mạnh' trong các vấn đề toàn cầu".

"Đây chính xác là nguyên tắc có thể thực tế mang lại hòa bình công bằng ở Ukraine gần hơn", ông Zelensky viết, "Tôi hy vọng rằng chúng ta sẽ cùng nhau thực hiện".

Sau khi nhậm chức tổng thống nhiệm kỳ 2, ông Trump sẽ kế thừa vai trò của Mỹ là nhà cung cấp vũ khí và tài chính cho Ukraine trong cuộc đối đầu với Nga. Tuy nhiên, chính ông đã từng nói một cách nồng nhiệt về Tổng thống Putin, trong khi chỉ trích ông Zelensky. Và lời cam kết của ông về việc “chấm dứt chiến tranh trong một ngày” đã làm dấy lên mối lo ngại ở Kiev rằng tân lãnh đạo Mỹ sẽ thúc đẩy một giải pháp hòa bình bất chấp các điều khoản bất lợi cho Ukraine.

“Chúng ta hãy xem, nhưng tôi rất nghi ngờ rằng chiến tranh sẽ kết thúc nhanh chóng, trong vòng 24 giờ, như ông Trump đã hứa”, cựu bộ trưởng kinh tế Ukraine, Tymofiy Mylovanov viết trên Facebook. 

Thêm bất lợi trên chiến trường cho Ukraine

Trong khi đó, trên chiến trường, những người lính Ukraine coi kết quả bầu cử ở Mỹ là một thách thức khác trong thế trận ngày càng khó khăn. Sáng 6/11, Oksana Vedmid, một binh nhì 32 tuổi, đã ở trong một boongke với một đơn vị UAV ở ngoại ô thành phố Chasiv Yar, miền đông Ukraine, theo dõi mọi động thái của lực lượng Nga trong khi vẫn để ý những tin tức bầu cử mới nhất.

“Cảm giác như mất đi một chút hy vọng về sự hỗ trợ tốt hơn trong cuộc đấu tranh khó khăn của chúng tôi, khi biết lập trường của ông ấy và sự đồng cảm của ông đối với kẻ thù của chúng tôi”, Vedmid nói qua điện thoại với phóng viên New York Times, ý nhắc đến ông Trump. “Đồng thời, tôi hiểu rằng tình hình gần đây đã trở nên khó khăn đến mức ngay cả viện trợ mà chúng tôi nhận được cũng không đủ để cải thiện vị thế của chúng tôi”.

Xu hướng trên chiến trường đã ảm đạm trong nhiều tháng qua và ngày càng đáng lo ngại hơn đối với Ukraine trong những ngày gần đây.

Những bước tiến của Nga ở khu vực Donbass, ban đầu chậm chạp, nhưng bắt đầu tăng tốc vào tháng 8 và đã liên tục tăng tốc kể từ đó. Thiếu binh lính, Ukraine đã phải chuyển quân giữa các điểm nóng trên mặt trận để giữ vững phòng tuyến. Những dấu hiệu ban đầu của sự tan rã đang xuất hiện trong một đội quân thua thiệt, bất lợi trước đối thủ áp đảo về quân số và trang thiết bị.

Các nhà phân tích quân sự cho biết, việc huy động quân ở Ukraine, từng tăng lên vào mùa hè vừa qua, nay đang giảm dần cùng với tâm lý miễn cưỡng nơi tiền tuyến. Đào ngũ là một vấn đề ngày càng gia tăng. Từ tháng 1 đến tháng 9, các công tố viên Ukraine đã ghi nhận khoảng 51.000 trường hợp binh lính vắng mặt mà không có phép.

Trong bối cảnh đó, một số nhóm binh lính giỏi nhất của quân đội Ukraine lại được giao nhiệm vụ tấn công vào tỉnh Kursk của Nga vào tháng 8 với hy vọng chuyển hướng binh lính của Moskva. Nhưng kể từ đó, tốc độ mất lãnh thổ bên phía Ukraine diễn ra càng nhanh hơn.

Nga cũng đã mài giũa chiến thuật của mình để tiến quân có phương pháp, vượt qua các phòng tuyến của Ukraine bằng các cuộc tấn công phối hợp của bộ binh. Trong những tuần gần đây, bản đồ chiến trường đã cho thấy nhiều đường cong hình móng ngựa dọc theo mặt trận khi Nga bố trí quân đội để bao vây các vị trí của Ukraine.

Một rủi ro khác đang rình rập quân đội Ukraine khi Nga được cho là đưa lực lượng của bên thứ ba tham gia nỗ lực quân sự ở tỉnh Kursk.

Triển vọng đàm phán ảm đạm

Bức tranh quân sự bấp bênh của Ukraine làm lu mờ triển vọng về một giải pháp đàm phán. Các cuộc đàm phán đa phương tế nhị đã diễn ra và đạt được một số tiến triển trong những tháng gần đây. Nhưng các nhà ngoại giao tham gia đàm phán cho biết vẫn chưa rõ vai trò làm trung gian của ông Trump sẽ kết hợp như thế nào với những nỗ lực đó.

Nếu không có lệnh ngừng bắn toàn diện, Tổng thống Ukraine Zelensky, trong những bình luận gần đây, đã gật đầu về triển vọng đạt được các thỏa thuận phụ để giải quyết các vấn đề cụ thể, chẳng hạn như lệnh tạm dừng tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng của cả hai bên và một thỏa thuận bảo vệ hoạt động vận chuyển thương mại ở Biển Đen.

Trong những tuần gần đây, Ukraine cũng đã mềm mỏng hơn đối với một kế hoạch của Brazil và Trung Quốc mà ban đầu ông Zelensky đã bác bỏ vì cho rằng phục vụ lợi ích của Nga. Một nỗ lực ngoại giao cho đến nay vẫn đang diễn ra lặng lẽ để điều chỉnh kế hoạch đó cho phù hợp với đề xuất đàm phán 10 điểm của Ukraine. Trong một động thái gần đây nhất về kế hoạch của Ukraine, tuần trước Canada đã tổ chức hội nghị về trao đổi tù nhân và trao trả trẻ em Ukraine bị đưa sang Nga, một điểm trong kế hoạch của Ukraine.

Trong những tháng trước cuộc bầu cử Mỹ, ông Zelensky đã thúc đẩy một cam kết mới từ Washington về việc cung cấp vũ khí có thể thay đổi động lực trên mặt trận và lời mời gia nhập NATO. Ông mô tả chiến lược mà ông gọi là “kế hoạch chiến thắng” này, là một sáng kiến ​​hòa bình thông qua sức mạnh. Nhưng Tổng thống Biden đã không tán thành sáng kiến ​​này và nó cũng nhận được phản ứng thờ ơ từ các đồng minh khác của Kiev.

Với một tương lai chính sách chưa rõ ràng sau cuộc bầu cử Mỹ, rõ ràng giới quan sát khó có thể đưa ra một đánh giá rõ nét về viễn cảnh đàm phán chấm dứt cuộc chiến ở Ukraine.