Một thẩm phán Chile đã quyết định khai quật mộ của nhà thơ từng đoạt giải Nobel văn chương Pablo Neruda để làm rõ ông qua đời vì bệnh tật hay là do bị chính quyền độc tài của tướng Augusto Pinochet sát hại sau cuộc đảo chính năm 1973.
Nhà thơ Pablo Neruda (người đội mũ) cùng Tổng thống Salvador Allende (nguồn: Quốc hội Chile) |
Cuộc điều tra nhằm làm sáng tỏ cái chết của Pablo Neruda được thực hiện từ cách đây 2 năm theo yêu cầu của Đảng cộng sản Chile và sau khi cựu thư ký kiêm tài xế của nhà thơ cộng sản này, Manuel Araya, cho biết có khả năng ông Neruda bị đầu độc.
Ông Mario Carroza, thẩm phán thụ lý vụ án, ngày 4/3 xác nhận thông tin về việc khai quật và cho biết nó sẽ được thực hiện trong 15 ngày đầu tháng 4 tại Isla Negra, tại bờ biển miền trung của Chile, nơi nhà thơ được chôn cất bên cạnh người vợ thứ ba của ông, bà Matilde Urrutia, và cũng là nơi ông đã cho ra đời một số trong những bài thơ xonê (sonnet) nổi tiếng nhất.
Ông Carroza cho biết quyết định khai quật mộ được ông đưa ra sau khi nhận được một báo cáo thuận lợi từ Cơ quan pháp y mặc dù nhà thơ đã qua đời cách đây gần 40 năm, ngày 23/9/1973.
Ông cũng cho hay tham gia cuộc khai quật này vẫn là các chuyên gia pháp y trước đó đã khám nghiệm hài cốt của Tổng thống Salvador Allende, người đã bị tướng Pinochet lật đổ trong vụ đảo chính đẫm máu trên. Ông không loại trừ việc một số chuyên gia nước ngoài cũng được mời tham gia.
Trong cương vị người làm chứng, ông Manuel Araya, người một thời gian dài vừa làm thư ký đồng thời là tài xế cho nhà thơ, cho biết Pablo Neruda bị nhân viên của chế độ độc tài Pinochet thâm nhập vào bệnh viện Santa María ở thủ đô Santiago và tiêm thuốc độc khi ông tới đây, không phải để chữa bệnh (Neruda bị ung thư tiền liệt tuyến) mà là để tìm kiếm nơi ẩn trú an toàn cho mình sau vụ đảo chính do Pinochet cầm đầu.
Ước tính trong thời kỳ Pinochet nắm quyền (1973-1990), hơn 3.000 người Chile đã bị hành quyết, trong đó có nhiều người vẫn bị mất tích, và khoảng 35.000 người khác bị tra tấn.
Trong số những người bị thủ tiêu có Víctor Jara- một trong những nhạc sĩ, ca sĩ, nhà giáo, đạo diễn sân khấu và nhà thơ nổi tiếng đồng thời là biểu tượng của cuộc đấu tranh vì sự công bằng xã hội tại Chile.
Gần 4 thập kỷ sau vụ ông bị sát hại, mới đây ngành tư pháp Chile mới khởi tố một nhóm cựu sĩ quan bị cáo buộc là thủ phạm và đồng lõa gây ra tội ác này.
Hiện tại ngành tư pháp Chile cũng đang điều tra làm rõ cái chết của cựu Tổng thống Eduardo Frei Montalva. Theo thông báo chính thức, chính trị gia này qua đời sau cuộc phẫu thuật thoát vị, tuy nhiên sau đó đã xuất hiện cáo buộc về việc ông bị chế độ độc tài đầu độc.
Pablo Neruda, sinh năm 1904, là một tượng đài văn chương của Mỹ Latinh. Ông được nhà văn người Colombia Gabriel García Márquez, giải thưởng Nobel văn học năm 1982, đánh giá là nhà thơ vĩ đại nhất thế giới trong thế kỷ XX.
Nhà thơ Neruda từng là Ủy viên trung ương Đảng cộng sản Chile và là bạn và người ủng hộ nhiệt thành của Tổng thống Salvador Allende.
Quang Sơn