Nơi tạm trú của một cựu quân nhân không đủ tiền thuê nhà. Ảnh: The Wall Street Journal
Thế hệ Baby Boomer ở Mỹ (sinh ra từ năm 1946 đến 1964) ra đời trong giai đoạn gia tăng đột ngột và đáng kể số lượng trẻ em sau Chiến tranh Thế giới thứ hai.
Hiện nay, thế hệ này đang tiến vào giai đoạn nghỉ hưu và lão hóa. Họ đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý sự thay đổi xã hội và chăm sóc sức khỏe. Tuy nhiên, chính họ cũng đang tạo ra một áp lực đối với hệ thống an sinh xã hội do số lượng lớn người tiến vào tuổi nghỉ hưu.
Đặc biệt, tình trạng người già trên khắp nước Mỹ vô gia cư với số lượng ngày càng tăng một phần vì thế hệ Baby Boomer siêu lớn.
Dennis Culhane, giáo sư chính sách xã hội và nhà nghiên cứu chính sách xã hội của Đại học Pennsylvania có chuyên môn về vấn đề vô gia cư và nhà ở, cho biết: “Thực tế là, kể từ cuộc đại suy thoái, chúng ta chưa từng chứng kiến tình trạng người già vô gia cư nhiều đến vậy”.
“Thủy triều bạc”
Các quan chức của Bộ Phát triển nhà và đô thị Mỹ cho biết người lớn tuổi là nhóm dân số vô gia cư tăng nhanh nhất và đang chiếm tỷ lệ ngày càng lớn hơn trong tổng số người vô gia cư. Trong dữ liệu trước đây từ cơ quan này, những người từ 51 tuổi trở lên chiếm 16,5% số người ở trong các nơi tạm trú vào năm 2007 và 23% vào năm 2017. Đây là mức tăng cao hơn so với tổng dân số cao tuổi trong thời gian đó. Những người từ 55 tuổi trở lên chiếm 16,3% dân số vô gia cư vào năm 2018 và 19,8% vào năm 2021.
Các khu vực đô thị bao gồm Miami, Denver và Columbus, Ohio, đã ghi nhận sự gia tăng mạnh mẽ về tình trạng vô gia cư ở người lớn tuổi. Nhiều chuyên gia gọi hiện tượng này là “thủy triều bạc” đang gia tăng.
Thành phố Naples, bang Florida có nhiều người già vô gia cư hơn vì tiền an sinh xã hội không theo kịp tốc độ tăng tiền thuê nhà.
Giáo sư Dennis Culhane tại Đại học Pennsylvania (Mỹ) và các nhà nghiên cứu khác ước tính trong một nghiên cứu rằng chi phí chăm sóc sức khỏe và chỗ ở tại thành phố New York sẽ tăng gần gấp ba vào năm 2030 so với năm 2011. Tại Los Angeles sẽ tăng 67%, khi người vô gia cư lớn tuổi, thường có sức khỏe kém hơn đến khám, cấp cứu, phải nhập viện hoặc ở viện dưỡng lão.
Một phần lớn người lớn tuổi hiện là người vô gia cư đã sống lang thang trên đường phố từ những giai đoạn trước đó của cuộc đời, họ thường mắc bệnh tâm thần hoặc nghiện ma túy. Theo một nghiên cứu năm 2016 của Đại học California, San Francisco, cuộc sống này khiến họ ở tuổi 58 nhưng tuổi thể chất lại vào khoảng 70 đến 80.
Tình trạng vô gia ở Mỹ bắt nguồn từ 2 nguyên nhân chính, gồm chi phí thuê nhà tăng cao cũng như thiếu nguồn cung.
Chi phí nhà ở cao
Giá thuê nhà đang tăng lên. Điều này đang góp phần làm gia tăng tình trạng vô gia cư, đặc biệt đối với những người cao tuổi không còn làm việc mà phụ thuộc vào trợ cấp an sinh xã hội.
Các tổ chức hỗ trợ dành cho người có thu nhập thấp không đủ khả năng để giúp đỡ toàn bộ số lượng người vô gia cư thuộc thế hệ Baby Boomers. Thậm chí, một số tổ chức hỗ trợ đã phải đóng cửa do thiếu nguồn nhân lực và khó khăn về tài chính.
Thiếu nguồn cung
Tình trạng thiếu nhà ở Mỹ, do các yếu tố bao gồm khủng hoảng bất động sản năm 2008 và các hạn chế xây dựng như cấm xây dựng nhà ở cho nhiều hộ gia đình, đã giúp đẩy giá thuê lên cao. Đại dịch càng thắt chặt nguồn cung khi cư dân thành thị phải di dời, tận dụng lãi suất thế chấp thấp vào thời điểm đó.
Theo số liệu của Zillow, trong số 20 khu vực đô thị có mức giá thuê tăng mạnh nhất từ tháng 1/2020 đến tháng 6/2023, có đến 10 khu vực ở Florida. Tiểu bang này không có luật kiểm soát tiền thuê nhà. Trong những năm gần đây, làn sóng người thuê nhà và người mua nhà ngoài tiểu bang Florida tràn vào đã thúc đẩy nhu cầu và giá cả.
Tại Naples, giá thuê thông thường là 2.833 USD vào tháng 7. Trong khi, khoản thanh toán an sinh xã hội trung bình cho những người lao động đã nghỉ hưu và người phụ thuộc là 1.791 USD/tháng.
Theo một phân tích năm 2023 của Trung tâm Nghiên cứu nhà ở Shimberg của Đại học Florida dựa trên dữ liệu khảo sát cộng đồng Mỹ năm 2021, bang Florida cần thêm khoảng 400.000 căn hộ cho thuê giá rẻ để đáp ứng nhu cầu cho người dân.
Bà Yvonne Tyno (69 tuổi), từng sở hữu căn hộ ở Tampa nhưng đã bán đi vào năm 2021, chia sẻ: “Tiền thuê nhà đối với tôi trong những năm qua luôn chiếm 50% thu nhập hàng tháng và hiện tại chiếm đến 76%”.
Không còn nơi để đi…
Bà Throckmorton phải ngủ trên đường sau khi bị một nơi tạm trú cho người vô gia cư ở địa phương "quay lưng". Ảnh: The Wall Street Journal
Thomas O'Connor Bruno, giám đốc điều hành Liên minh Vì người vô gia cư của Quận Pasco, cho biết cuộc sống trên đường phố có thể trở nên khó khăn hơn đối với những người lớn tuổi, những người có thể cần sử dụng thuốc hàng ngày hoặc máy thở oxy. Họ cũng dễ bị trộm cắp hoặc lạm dụng.
Ông Duane Edward Winn (55 tuổi) và bà Barbara Throckmorton (63 tuổi), lang thang trên đường phố hạt Pasco, phía Bắc Tampa. Họ trở thành người vô gia cư từ tháng 10 năm ngoái. Họ chẳng biết phải đi đâu.
Barbara Throckmorton đã bị từ chối tiếp nhận nơi trú ẩn dành cho người vô gia cư ở địa phương vì những chiếc giường duy nhất có sẵn là giường tầng trên, loại giường mà những người từ 60 tuổi trở lên không được phép sử dụng. Cặp đôi ngủ trên vỉa hè trống suốt hai đêm, cơ thể đau nhức vào mỗi buổi sáng. Họ chỉ có một tấm chăn để dùng chung.
“Tôi nghĩ mình sắp chết”, bà Barbara Throckmorton nói khi ngồi bên lều của cặp đôi.
Barbara Throckmorton đã nhận được khoảng 900 USD tiền trợ cấp thương tật mỗi tháng kể từ khi bà bị tai nạn xe hơi vào những năm 1990. Ông Duane Edward Winn đang nộp đơn xin trợ cấp tàn tật vì bị gãy 5 xương sườn và bị loãng xương. Họ nhận được 280 USD phiếu thực phẩm mỗi tháng. Vì không có tủ lạnh, buộc họ phải mua đá lạnh và thực phẩm để lâu được mỗi ngày.
Lúc đầu, cặp đôi tự tin rằng họ sẽ nhanh chóng tiết kiệm đủ tiền nhưng sự lạc quan của họ đã tan biến khi liên tục phải thay thế những món đồ bị đánh cắp. Điện thoại di động của cả hai đều bị lấy đi. Một chiếc lò sưởi họ mua cũng đã bị đánh cắp trước khi họ có thể sử dụng nó.
Một trường hợp đáng thương nữa là Judy Schroeder tại Florida. Bà bị viêm phổi và đã chuyển đến nhà một người bạn khác vào đầu năm nay. Người bạn đó qua đời ngay sau khi Schroeder chuyển đến. Bà đã cố gắng ở đó hai tháng nhưng cuối cùng bị đuổi ra ngoài. Vào tháng 6, bà chuyển đến ở với một người bạn khác. Người này cũng chỉ cho bà ở được 10 ngày. Sau đó, Schroeder đã phiêu bạt nhiều nơi và không biết chuyện gì sẽ xảy ra.
Vào cuối tháng 8, Schroeder tìm thấy một căn hộ ở vùng nông thôn phía Đông Bắc Naples. Schroeder đã thuê nhà bằng 30% thu nhập an sinh xã hội của mình. “Tôi không di chuyển nữa. Tôi thậm chí không nghĩ đến điều đó. Tôi sẽ ở đây cho đến khi Chúa muốn tôi”, bà bộc bạch.