Bắc Cực đang nổi lên là nơi tranh giành ảnh hưởng giữa các cường quốc. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo cổng phân tích thông tin News.Az của Azerbaijan ngày 29/9, Mỹ và Canada mới đây đã chính thức công bố kế hoạch đàm phán nhằm làm rõ ranh giới hàng hải tại đáy biển Beaufort, khu vực giàu tiềm năng dầu mỏ. Quyết định này được đưa ra bởi Bộ Ngoại giao Mỹ và Bộ Ngoại giao Canada, đồng thời thông báo về việc thành lập một nhóm làm việc chung để thực hiện mục tiêu này.
Sự thành lập của nhóm làm việc chung phản ánh mong muốn của cả hai nước trong việc làm rõ biên giới phía Bắc thông qua các cuộc đàm phán song phương. Điều này không chỉ quan trọng đối với lợi ích của Mỹ và Canada mà còn cho cả người dân bản địa đang sinh sống trong khu vực. Mục tiêu chủ yếu của các cuộc đàm phán là đạt được một thỏa thuận xác định rõ ràng ranh giới hàng hải ở Bắc Cực, đồng thời tập trung vào việc sử dụng bền vững các nguồn tài nguyên thiên nhiên tại đây.
Việc hợp tác giữa Mỹ và Canada không chỉ nhằm giải quyết các vấn đề biên giới mà còn nằm trong bối cảnh thực tế địa chính trị đang thay đổi nhanh chóng tại Bắc Cực. Sự hiện diện gia tăng của Nga và Trung Quốc ở khu vực này đã thúc đẩy cả hai nước Bắc Mỹ nhận thấy rõ hơn về tầm quan trọng của việc kiểm soát các vùng biển và tài nguyên.
Tuy nhiên, tình hình không hề đơn giản. Mỹ không phải là bên ký kết Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS), điều này hạn chế khả năng chính thức của họ trong việc đưa ra các yêu cầu về mở rộng thềm lục địa. Vào tháng 12/2023, Mỹ đã đơn phương công bố tọa độ địa lý ranh giới ngoài thềm lục địa của mình, nhưng động thái này đã không được Nga công nhận, tạo ra sự căng thẳng thêm trong khu vực.
Các tranh chấp về biên giới hàng hải ở Biển Beaufort đã diễn ra từ năm 1976, khi Mỹ phản đối việc Canada cấp quyền thăm dò dầu khí trong khu vực tranh chấp. Canada khẳng định rằng biên giới cần phải tuân theo kinh độ 141° Tây theo Hiệp ước Nga - Anh năm 1825, một quan điểm mà Mỹ không hoàn toàn đồng tình. Mỹ lập luận rằng hiệp ước này chỉ áp dụng cho biên giới đất liền, và việc phân định biển cần phải tuân theo các quy định khác.
Khu vực Biển Beaufort nổi tiếng với trữ lượng dầu mỏ và khí đốt tự nhiên khổng lồ, với giếng dầu đầu tiên được khoan vào năm 1973 và giàn khoan ngoài khơi đầu tiên được lắp đặt vào năm 1986. Các mỏ dầu lớn trên thềm lục địa Biển Beaufort là phần mở rộng của trữ lượng đã được chứng minh gần Sông Mackenzie và Sườn Bắc Alaska, khiến khu vực này trở thành mục tiêu hấp dẫn cho các hoạt động khai thác tài nguyên.
Nga cũng không ngừng theo đuổi lợi ích của mình ở Bắc Cực, với những nỗ lực nhằm mở rộng thềm lục địa. Kể từ khi đệ trình yêu cầu lên Liên hợp quốc vào năm 2001, Nga đã thực hiện nhiều nghiên cứu và thám hiểm nhằm củng cố các yêu cầu của mình. Trữ lượng hydrocarbon ở Bắc Cực của Nga là rất lớn, khiến khu vực này trở nên quan trọng về mặt chiến lược đối với Moskva.
Do đó, các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Canada về biên giới hàng hải tại Biển Beaufort không chỉ mang tính chất kỹ thuật mà còn có ý nghĩa chính trị sâu sắc trong bối cảnh địa chính trị đang thay đổi. Cả hai nước đang nỗ lực củng cố vị thế của mình tại Bắc Cực, và sự hợp tác này có thể mở ra cơ hội để giải quyết những tranh chấp lâu dài và đảm bảo an ninh cho khu vực.
Với sự ảnh hưởng ngày càng tăng của Nga và Trung Quốc, khả năng đạt được thỏa thuận trong tương lai gần giữa Mỹ và Canada là rất khả thi, đặc biệt khi lợi ích chung trong việc khai thác và bảo vệ nguồn tài nguyên Bắc Cực ngày càng trở nên rõ ràng hơn.