Ngày 26/1, trong chỉ thị gửi Bộ Tư pháp nước này, tân Tổng thống Mỹ cho rằng hệ thống nhà tù đồ sộ hiện nay đang tạo ra các chi phí khổng lồ và gánh nặng cho xã hội và cộng đồng, nhưng lại không làm cho người dân an toàn hơn. Để giảm mức độ giam giữ, cần phải giảm bớt các ưu đãi dựa trên lợi nhuận bằng cách từng bước loại bỏ sự phụ thuộc của chính phủ liên bang đối với các cơ sở giam giữ tội phạm do tư nhân vận hành.
Theo ông Biden, các nhà tù tư nhân hoạt động kém hiệu quả hơn các cơ sở giam giữ của chính phủ, nơi chú trọng tới các nguồn lực, chương trình và dịch vụ cải tạo. Tổng thống Mỹ nhấn mạnh cần phải bảo đảm rằng tù giam là thời gian để chuẩn bị cho các phạm nhân chuyển sang trang mới của cuộc đời.
Nhà tù tư nhân lần đầu xuất hiện tại Mỹ vào những năm 1980 khi số lượng tù nhân bùng nổ, đặc biệt là trong cuộc chiến chống ma túy. Ngành kinh doanh này đã trở nên phát triển và đầy "béo bở" với nhiều công ty vận hành nhà tù niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán. Tuy nhiên, do lợi nhuận, các nhà tù này bị chỉ trích có hành động bớt xén của phạm nhân và khuyến khích trái phép các chính sách trừng phạt hà khắc. Hiện các nhà tù tư nhân giam giữ khoảng 116.000 trong tổng số hơn 2 triệu tù nhân dưới sự giám sát của liên bang và các bang trên toàn nước Mỹ.
Chỉ thị về nhà tù là một trong số các chỉ thị được Tổng thống Biden ký ngày 26/1 nhằm cải thiện sự đối xử đối với các cộng đồng thiểu số ở Mỹ và giải quyết vấn đề "chủ nghĩa sắc tộc thâm căn" vốn đang khiến nhiều cộng đồng, đặc biệt là người Mỹ gốc Phi, bị tước đoạt về kinh tế.