Ông William Burns. Ảnh: AFP/TTXVN
Nhận định với kênh Al Jazeera ngày 29/11, ông Mohammed Cherkaoui, Giáo sư nghiên cứu giải quyết xung đột và ngoại giao tại Đại học George Mason, đã xác định hai lý do dẫn đến sự hiện diện của Giám đốc CIA tại thủ đô của Qatar.
Ông Cherkaoui nói: “Một là để củng cố quan điểm của Mỹ rằng phải có giải pháp ngoại giao, do đó đàm phán là nhiệm vụ số một hiện nay”.
Theo nhà phân tích này, lý do thứ hai là để cho các bên liên quan trong khu vực thấy quan điểm rộng rãi hơn của chính quyền Mỹ. Ông Cherkaoui nói: “Tôi nghĩ sự hiện diện liên quan một giải pháp chính trị. Sau khi cuộc trao đổi con tin và tù nhân lần thứ hai diễn ra, chúng ta có thể bắt đầu coi giải pháp hai nhà nước là một điểm mới để nhắc lại lập trường của Mỹ trong cuộc xung đột ở Trung Đông”.
Ông William Burns và ông David Barnea, Giám đốc cơ quan tình báo Israel Mossad đã gặp nhau tại Qatar để thảo luận về việc gia hạn lệnh ngừng bắn giữa Israel và Hamas cũng như những người bị nhóm này bắt giữ ở Gaza.
Hai ông đã hội đàm với Thủ tướng Qatar Sheikh Mohammed bin Abdulrahman bin Jassim Al Thani ngày 28/11, một ngày sau khi Qatar tuyên bố gia hạn thêm hai ngày thỏa thuận ngừng bắn ban đầu chỉ kéo dài 4 ngày.
Theo biên tập viên James Bays tại kênh Al Jazeera, hai lãnh đạo tình báo Mỹ và Israel đóng vai trò quan trọng trong cuộc họp gần đây nhất, diễn ra vào ngày 9/11. Đó là một trong những bước đệm đưa Israel và Hamas đến thỏa thuận ngừng bắn kéo dài 4 ngày ban đầu. Ông Bays bình luận: “Việc các giám đốc tình báo ngồi cùng Thủ tướng kiêm Ngoại trưởng Qatar là điều thú vị vì họ nắm được vấn đề tình báo. Nhưng tôi cũng nghĩ điều này thú vị một phần là do Mỹ đã dẫn đầu nỗ lực này. Ông Burns là nhà đàm phán có nhiều kinh nghiệm hơn cả Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken”.
Israel và Hamas đã cáo buộc lẫn nhau vi phạm thỏa thuận ngừng bắn ban đầu, nhưng họ vẫn tiếp tục trao đổi tù nhân và con tin. Hamas đã thả những người bị giam giữ và 12 người nữa được thả vào ngày 28/11.
Trước đó, ngày 27/11, Qatar cho biết lệnh ngừng bắn vì lý do nhân đạo trong cuộc giao tranh giữa Israel và Hamas sẽ được kéo dài thêm hai ngày. Thông báo được đưa ra vài giờ trước khi lệnh ngừng bắn ban đầu ở Gaza hết hạn.
Qatar, Mỹ và Ai Cập đã tham gia vào các cuộc đàm phán căng thẳng để thiết lập và kéo dài lệnh ngừng bắn ở Gaza.
Trong thời gian tạm dừng ban đầu, Hamas đã thả 69 người bị bắt, gồm 51 người Israel và 18 người mang quốc tịch khác.
Đổi lại, 150 tù nhân Palestine gồm 117 trẻ em và 33 phụ nữ bị giam trong các nhà tù của Israel đã được trả tự do và nhiều viện trợ nhân đạo hơn được phép vào Gaza.
Cuộc hội đàm giữa các quan chức tình báo Mỹ, Israel và Qatar cũng có sự tham dự của các quan chức Ai Cập.
Ông Bays cũng đặt ra câu hỏi rằng liệu các bên có thể giải quyết vấn đề trọng tâm ở đây là duy trì thỏa thuận ngừng bắn hiện tại trong khi Israel vẫn muốn loại bỏ Hamas hay không. Theo ông, một số người đang đề cập tới khả năng thuyết phục lãnh đạo quân sự Hamas đi lưu vong ở một quốc gia khác.
Ông nói: “Đó chắc chắn không phải là những gì chúng tôi nghe được từ các nguồn truyền thông Israel. Thông tin mới nhất mà chúng tôi nghe được là chính phủ Israel không muốn gia hạn tổng cộng quá 10 ngày, tức là tới ngày 3/12”.
Trong khi đó, Bộ trưởng An ninh Quốc gia Israel theo đường lối cực hữu Itamar Ben-Gvir đã kêu gọi Thủ tướng Benjamin Netanyahu cho phép binh lính quay trở lại chiến đấu ở Gaza để đè bẹp Hamas. Ông nói trên mạng xã hội: “Chúng ta không được đợi cho đến khi các binh sĩ của chúng ta bị tiêu diệt. Chúng ta một lần nữa phải hành động phù hợp với mục tiêu của cuộc chiến: tiêu diệt hoàn toàn Hamas”.
Trước đó, Nhà Trắng ra thông cáo cho biết trong cuộc điện đàm ngày 26/11, Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã nhất trí tiếp tục nỗ lực để tất cả các con tin đều được trả tự do.
Về phần mình, Thủ tướng Netanyahu tuyên bố Israel sẽ nối lại toàn bộ chiến dịch quân sự ở Gaza ngay khi lệnh ngừng bắn tạm thời kết thúc. Tuy nhiên, ông cũng cam kết sẽ hoan nghênh kết quả kéo dài lệnh ngừng bắn trên cơ sở cứ có thêm 10 con tin được trả tự do so với giao ước ban đầu là 50 người, thì lệnh ngừng bắn sẽ được kéo dài thêm 1 ngày.